Cześć! Prosiliście o wyjaśnienie na czym polega astygmatyzm, to Wam to wyjaśnię, w miarę przystępnie, tak że będziecie w stanie zagiąć swojego optyka przy zamawianiu okularów, albo optometrystę przy badaniu wzroku (jeśli nie jest kumaty :D )

Generalnie, astygmatyzm to wada wzroku. Nie jest to choroba, jak niektórzy myślą, ale niedoskonałość układu optycznego. Astygmatyzm występuje powszechnie - ma go dużo ludzi, ale zwykle jest na tyle mały że nie daje istotnych objawów. No dobra, ale co to jest w ogóle?
Już wyjaśniam.
Załóżmy, że mamy kogoś, kto ma wadę wzroku -2,00 dioptrii. Tak po prostu. Wówczas mówimy że jego wada sferyczna to -2.00. Ale co to znaczy? Znaczy to że niezależnie czy zmierzymy wadę oka w pionowym czy poziomym przekroju, czy jakkolwiek inaczej, oko ma wadę -2.00. Można powiedzieć że oko ma wówczas obrotową symetrię (w uproszczeniu). Ale czy zawsze musi tak być?
Ano nie musi. Może być sytuacja że jak sprawdzamy wadę wzroku, to pacjent po sprawdzeniu wady w pionowym przekroju oka, ma np. -3,00, a po sprawdzeniu poziomo ma -2.00. Wada wzroku jest inna w pionie i w poziomie!
Wtedy oko nie ma swoistej "optycznej symetrii obrotowej" a różnica wady pomiędzy tymi przekrojami to właśnie wartość astygmatyzmu, która na recepcie okularowej oznaczana jest jako cyl, bądź cylinder.

No dobra, wada się różni w różnych przekrojach, najczęściej prostopadłych do siebie, np. 90 i 180 lub 45 i 135 (jak na kątomierzu), ale co to powoduje? Nie można tego normalnie skorygować?
No nie można. Jak temu pacjentowi o którym mówiliśmy wyżej damy -3.00, to będzie miał o 1 dioptrie za dużo poziomo (przekrój 180). A jak damy mu -2.00, to będzie niedokorygowany o -1,00 pionowo (przekrój 90). Więc co robić?

Możemy zrobić taką soczewkę, która ma ogólnie -2.00 dioptrie ale dodatkowo w pionie ma ekstra -1.00! Soczewka taka ma zapis -2.00/-1.00x180. To odpowiednio wartość sfery, cylindra i oś cylindra. Dlaczego oś 180 jak dodajemy moc w pionie? Cóż, tak przyjęto że jeśli cylinder dodaje moc w przekroju 90, to jego oś jest w 180 (dobre narzędzie do męczenia studentów na studiach licencjackich, mgr i podyplomowych :D )

A dlaczego astygmatyzm jest czasami nie wykrywany? Dopóki nie było optometrystów w Polsce, to głównie okuliści zajmowali się badaniem wzroku. Czas przeznaczony na badanie jest ograniczony, jak również wiedza o badaniu wady wzroku nie była tak szeroka, więc jeśli pacjent z samym skorygowaniem "sfery" widział normę, czyli 1.0, bądź inaczej oznaczane 6/6, to nie sprawdzano astygmatyzmu, i te niewielkie umykały w badaniu.

A co powoduje astygmatyzm jeśli chodzi o widzenie? Zwykle powoduje rozmycie obrazu w jakimś konkretnym kierunku, niewielkie rozdwajaniu (duszki liter), rozciągnięcie obrazu. Można to zobaczyć na obrazku - test "solniczki" widziany bez wady, a na dole z dość dużym astygmatyzmem. Wada ta bardziej się daje we znaki przy większych źrenicach a więc wieczorem, w kinie, podczas jazdy autem po zmroku.

A skąd się bierze astygmatyzm?
Ano, stąd że w oku są dwa elementy optyczne - rogówka i soczewka - które mogą nie być symetryczne. Zwykle rogówka jest bardziej stroma w pionie (ma większą krzywiznę) od przekroju poziomego, a na moc elementu optycznego ogromny wpływ na krzywizna powierzchni tego elementu. Z soczewką jest podobnie, z tym że często jest odwrotnie, że to pion jest mniej stromy, i mniej więcej się to zeruje jedno z drugim, ale nie zawsze, lub nie całkiem.

Trudno to w taki krótki sposób wyjaśnić, ale mam nadzieję że dałem radę :D

Aha, okulary z astygmatyzmem nie powinny być droższe od okularów bez niego (chyba że jest ponad 4,00 dioptrie, wówczas zazwyczaj producenci robią już soczewki na specjalne zamówienie).
No i na początku w takich okularach może się lekko krzywić, bo mózg sobie lekko poprawia widziany obraz, a jak założymy okulary to nadal to robi, bo nie wie że mamy coś co poprawia widzenie :)

Zapraszam do pytań!