Demokracja (gr. dḗmos „lud”, krátos „władza” – dosł. „rządy ludu, ludowładztwo”) – jeden z typów ustroju państwa, zakładający udział obywateli w sprawowaniu władzy. Demokracja ma swój początek w starożytnej Grecji.
W starożytnej Grecji, szczególnie w Atenach, które były najbardziej znanym przykładem demokracji, istniały konkretne wymogi, które obywatel musiał spełniać, aby móc brać udział w procesie demokratycznym. Oto główne z tych wymogów:
Obywatelstwo
Aby brać udział w demokracji, osoba musiała być obywatelem Aten. Oznaczało to, że musiała być wolnym mężczyzną, którego oboje rodzice byli Ateńczykami. Obywatelstwo było dziedziczone, co wykluczało z udziału w demokracji kobiety, niewolników, metojków (cudzoziemców mieszkających w Atenach) oraz dzieci.
Płeć
Udział w demokracji był zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn. Kobiety nie miały prawa do udziału w zgromadzeniach, głosowaniach ani do pełnienia urzędów publicznych.
Wiek
Aby móc brać udział w zgromadzeniu ludowym (eklezji), mężczyzna musiał mieć ukończone 18 lat. Był to minimalny wiek, aby uzyskać pełnię praw obywatelskich.
Służba wojskowa
Przed uzyskaniem pełni praw obywatelskich młodzi Ateńczycy musieli odbyć dwuletnią służbę wojskową, znaną jako efebia. Było to postrzegane jako ważny obowiązek i dowód lojalności wobec polis.
Posiadanie majątku (w niektórych okresach)
W początkowych fazach demokracji, szczególnie w czasach Solona, dostęp do niektórych urzędów publicznych był zarezerwowany dla osób z określonym majątkiem. Jednak w późniejszych czasach większość urzędów była dostępna dla wszystkich obywateli, niezależnie od ich majątku.
Brak wyroków sądowych i długów:
Osoba ubiegająca się o pełne prawa obywatelskie nie mogła mieć długów wobec państwa ani nie mogła być skazana na pozbawienie praw obywatelskich (atimia).
Pełnia praw obywatelskich
Obywatel musiał cieszyć się pełnią praw obywatelskich. Pewne przestępstwa mogły prowadzić do utraty tych praw, co automatycznie wykluczało udział w życiu politycznym.
Te wymogi skutecznie ograniczały udział w demokracji do wąskiej grupy populacji, wykluczając większość mieszkańców Aten, takich jak kobiety, niewolnicy, cudzoziemcy i osoby poniżej 18 roku życia.
