Dzidki, o ile kiedyś wierzyliśmy, że święta to dobry czas spędzony z rodziną, a grzecznym dzieciom Św. Mikołaj przynosi prezenty, o tyle najgorszą rzeczą, jaką może spotkać niegrzecznych malców jest otrzymanie rózgi do bycia okładanym ją przez rodziców za karę (u europejskiego Mikołaja) lub bryłka węgla (w zamerykanizowanej wersji – chociaż teraz darmowym węglem niejeden by nie wzgardził). Jednak w Austrii, kraju dosyć znanego człowieka, który nie dostał się na kierunek artystyczny, niegrzeczne dziatki mogą obawiać się wizyty Krampusa – straszliwego anty-mikołaja, przy którym taki Grinch to pestka. Jest to bardzo niebezpieczny diabeł, który czerpie uciechę z porywania i torturowania niegrzecznych dzieci, a te, które mają na koncie najbardziej godne pogardy uczynki, nigdy nie powracają. Podobno po licznych torturach Krampus pożera je, zanim te jeszcze wydorośleją (najbardziej gustuje w mięsie młodych ludzi). Tak więc jest powód do bycia grzecznym. Co najmniej w teorii.

Kim tak dokładniej jest Krampus?

Krampus jest diabłem wywodzącym się z austriackiego oraz bawarskiego folkloru, który ujawnia się jedynie w noc poprzedzającą Mikołajki, żeby porywać niegrzeczne dzieci i je karać znęcając się nad nimi poprzez stosowanie różnych tortur zależnych od uczynków dziecka. Sprawia mu to ogromną frajdę. Ma to za zadanie oczyszczenie dzieci z winy do czasu świąt Bożego Narodzenia, aby te mogły w nie wejść bez poczucia winy, po odkupieniu swoich złych czynów. Ma to pomóc w radosnym obchodzeniu tego okresu i pamiętaniu, aby zachowywać się grzecznie nie tylko w stosunku do współbiesiadników, ale również przez cały kolejny rok – jest to swoistego rodzaju nauczką. Dzieci, które dopuściły się strasznych czynów nie wracają już nigdy – po licznych torturach zostają zakatowane na śmierć, a niekiedy po ukaraniu zjadane są żywcem.

Krampusa przedstawia się jako diabła (przypominającego również trochę fauna) pokrytego skórą młodej owcy lub sierścią kozy, z kozimi kopytami, czarną czupryną i rogami kozicy górskiej – wyglądem bardzo przypomina naszego polskiego diabła, Rokitę. Jednak wyróżnia go niezwykle długi, smukły jęzor – przedstawia się go często z wywieszonym ozorem lub liżącego niegrzeczne dzieci, aby wstępnie posmakować ich skute strachem, przepocone poczuciem winy skóry. Daje to mu przedsmak prawdziwej uczty. Najczęściej ma ze sobą wielki, wiklinowy koszt zawieszany na plecy lub inny pojemnik do chowania weń niegrzecznych dzieci, z którymi następne ucieka do ciemnego lasu. W zależności od kraju może też być przedstawiany jako wiążący sznurowi dzieci ręce linami lub łańcuchami i prowadzący je do lasu gęsiego (zamiast siedzieć w koszyku na plecach Krampusa, dzieci poruszają się na własnych nogach).

Niekiedy przedstawia się go jako noszącego maskę wykonaną z drewna lipowego, żeby zakryć swój odrażający wizerunek i oszukać dzieci, aby te otworzyły mu drzwi lub okno. Dlatego dawniej w Noc Krampusa (Krampusnacht) dzieci starały się siedzieć grzecznie w pokoju i nie otwierać nikomu drzwi ani okien. Grzeczne dzieci odmawiały modły, zaś Krampus widząc ich szczerość i brak poczucia winy zostawiał je zazwyczaj w spokoju. Czasami miał również tendencje do porywania młodych dziewek, które zachowywały się nieobyczajnie i spółkowały z mężczyznami przed zamążpójściem, gdyż te również trafiały w jego gusta kulinarne. Chociaż postać Krampusa wywodzi się z austriackiego folkloru, wierzenia w niego przyjęły się także w Bawarii, Tyrolu, Słowieni, Chorwacji, Niemczech oraz północnej części Włoch. Wierzono, że dzieci, które ukończyły co najmniej 16 lat nie mogą już być porywane przez Krampusa – wyjątkiem były niezamężne kobiety lekkich obyczajów o dosyć młodym wyglądzie, które demon mógł porywać nawet do 20-kilku lat.

Krampusnacht – Noc, w którą Krampus porywa niegrzecznych

W Austrii dnia 5 grudnia obchodzi się tzw. Krampusnacht, czyli Noc Krampusa – poprzedza ona Mikołajki. To właśnie tej nocy, przed przybyciem Św. Mikołaja diabeł porywa niegrzeczne dzieci, aby ukarać je i zwrócić większość z nich jeszcze przed nadejściem Bożego Narodzenia. Z tej okazji w średnich i dużych miastach obchodzi się festiwal, podczas którego dorośli przebierają się za Krampusy i przechadzają ulicami miasta tocząc ogniste kule, niosąc pochodnie czy prowadząc uwiązane dzieci. Festiwal niegdyś pełnił rolę przestrogi i miał przypominać, jaki los czeka dzieci, które będą dopuszczały się złych uczynków. Aktualnie jest to święto mocno związane nie tylko z samą paradą, ale również piciem gorących trunków czy kosztowaniem ulicznego jedzenia, co znacząco odbiega od obchodzonego kiedyś Krampusnacht, w której sama parada była skierowana głównie do najmłodszych i miała upomnieć ich, jak powinni się zachowywać, jeśli nie chcą być porwane (i być może nawet zjedzone) przez Krampusa. Na odwiedziny tego diabła nie było innej metody, niż być grzecznym – często wyczuwał on niegrzeczne dzieci przy pomocy swojego długiego języka czy braku szczerości podczas odmawiania modlitw do świętych.

Co ciekawe, wierzenia dotyczące Krampusa były najsilniej kultywowane w alpejskich wioskach, które były dość mocno oddalone od najbliższych kościołów, więc dzieci nie miały stałego dostępu do kazań – dlatego właśnie straszono je Krampusem. Warto wspomnieć,  że sama idea tego austriackiego demona jest na tyle barwna i przerażająca, że odnalazła odzwierciedlenie również w horrorach (jak chociażby produkcja o tym samym tytule „Krampus”, która jednak odbiega znacząco od przekazów odnośnie demona i sprowadza go do zabijania i pożerania na miejscu – w tym również osób dorosłych).

Dodatkowe źródła dla zainteresowanych:

1.https://www.naszeszlaki.pl/archives/32893
2.https://www.salzburg.info/pl/salzburg/adwent/krampusy-i-perchty
3.https://www.polishexpress.co.uk/czym-jest-krampus-poznaj-najbardziej-przerazajaca-tradycja-bozonarodzeniowa-wideo
4.https://ilove.wien/krampus-towarzysz-mikolaja/
5.https://ciekawe.org/2015/12/04/krampus-swiety-mikolaj-ktorego-wolelibyscie-nie-spotkac/
6.https://viennesebreakfast.com/krampus-brzydki-towarzysz-mikolaja/
7.https://www.zlotaproporcja.pl/2019/12/15/krampus-run-ischgl-austria/
8.https://krolestwo-olch.pl/krampusy-perchty-i-swiety-mikolaj/
9.https://innemedium.pl/wiadomosc/kim-jest-krampus-czyli-austriacki-swiateczny-demon
10.http://empiresilesia.pl/mity-i-legendy-krampus/
11.https://pawelwronski.blog/2015/10/30/austria-krampus-uosobienie-zla-z-przymruzeniem-oka/
12.https://minikar.ru/pl/doma-uyutno/dyavol-iz-evropy-kto-takoi-krampus-chitat-strashnye-istorii/
13.https://ochmilano.pl/krampus-tyrol-wlochy.html
14.https://www.yoair.com/pl/blog/the-significance-of-the-mystifying-and-mythical-krampus-in-austria/
15.http://i1.wp.com/metrocosm.com/wp-content/uploads/2015/12/anti-santas.png?w=1100
16.http://metrocosm.com/santa-clauses-of-europe/
17.https://www.euronews.com/video/2022/12/04/watch-vienna-marks-pre-christmas-period-with-mythical-krampus-parade

Fotka z dzisiejszego ogniska. Też to widzicie czy tylko ja powinienem brać mocniejsze leki?