Szkaradnica to ryba z rodziny skorpenowatych, którą często zalicza się również do rodziny szkaradnicowatych. Występuje w Oceanie Indyjskim i Oceanie Spokojnym i Morzu Czerwonym (to właśnie tutaj jest najczęściej spotykana przez nurków oraz turystów) na głębokości do 30 m. Jest to drapieżna ryba, której masywne ciało o długości wahającej się u dorosłych osobników od 30 do 40 cm długości jest uzbrojone w kolce jadowe wydzielające truciznę śmiertelną dla człowieka. Waży nawet około 2,5 kg. Większość szkaradnic ma kolor brązowy lub szary, co znacząco ułatwia im wtopienie się w otoczenie raf – niekiedy można znaleźć również osobniki o ubarwieniu czerwonym lub ciemno-pomarańczowym. Najczęściej ukrywa się wśród skał i raf koralowych osadzając się na dnie i zakopując w mule.

Spotyka się ją głównie w pobliżu raf koralowych, gdzie upodabnia się do podłoża, na którym poluje. Metoda ta nazywa się mimetyzmem. To cierpliwy łowca, który potrafi bardzo długo w jednym miejscu czekać na swoją ofiarę i nie wykonuje zbyt wielu ruchów podczas polowania – pozwala to szkaradnicy nie tylko na zaczajenie się na ofiarę i zaatakowanie jej, kiedy ta przepływa blisko, ale też zapobiega utracie dużej ilości energii, dzięki której ta może przeżyć do czasu złapania kolejnej zdobyczy. Kiedy nieświadoma niczego ryba lub skorupiak zmierza w jej stronę, szkaradnica łapie je w swoje zęby (ma aż 4 pary szczęk uzbrojonych w małe, ostre zęby) i gwałtownym ruchem wciąga do paszczy. Ponieważ jej szczęki nie mają dużej siły ścisku, duża ilość dodatkowych szczęk znajdujących się wewnątrz gardła szkaradnicy utrudniają ofierze ucieczkę zatrzymując ją wewnątrz. Wypukłe, wysoko osadzone oczy umożliwiają jej dokładne obserwowanie otoczenia bez konieczności poruszania się, co zapobiega zdradzeniu jej pozycji.

Upodabnianie się do podłoża pomaga jej uchronić się przed atakiem drapieżników – nie tylko skutecznie się kamufluje pokrywając się mułem, ale też jej zdolność do długiego pozostawania w bezruchu powoduje, że części rafy koralowej zaczynają się na niej osadzać, a glony obrastać, dzięki czemu pozostaje niemalże niewidoczna na pierwszy rzut oka (to właśnie ze względu na tą cechę w języku angielskim nazywana jest „stonefish”, czyli kamienna ryba, podczas gdy w polskim jej nazwa odnosi się do jej nieurodziwej aparycji). Jej masywne ciało i duża siła umożliwiają jej poruszanie się mimo dużego obciążenia wynikającego z jej specyficznego kamuflażu. Kolejnym sposobem obrony przed drapieżnikiem są ich kolce połączone z gruczołami jadowymi - wystarczy niewielki nacisk, aby większa dawka śmiertelnego dla wielu stworzeń jadu uwolniła się z jej kolców. Trucizna znajduje się aż w 13 kolcach umiejscowionych na jej specyficznej płetwie grzbietowej.

Uważa się ją za jedną z najbardziej jadowitych ryb na świecie… co podobnie, jak w przypadku ryby fugu nie przeszkadza Japończykom przyrządzać ją w swojej kuchni i spożywać jako atrakcyjne ryzyko. Jeśli jej gruczoły nie zostały dokładnie usunięte, konsumującemu grozi śmierć przepełniona cierpieniem. Znajdują się one głęboko pod płetwą grzbietową, jednak nawet niewielki nacisk może spowodować uwolnienie się jadu, którego niewielkie ilości mogą przedostać się do mięsa ryby powodując zgon osoby spożywającej. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że śmiertelne może się okazać jedynie sashimi lub sushi ze szkaradnicy, gdyż po obróbce termicznej jad przestaje być trujący. Co ciekawe, mięso tej ryby jest niemalże przezroczyste w swojej surowej postaci, dlatego najchętniej jest właśnie jedzone pod postacią sashimi, które układa się na finezyjne sposoby. Populacja tego gatunku jest bardzo duża, dlatego bywa nawet trzymana w akwariach jako atrakcja.

Dodatkowe materiały dla zainteresowanych:

1. https://myanimals.com/pl/zwierzeta/dzikie-zwierzeta-zwierzeta/szkaradnica-prawie-niewidoczny-mieszkaniec-rafy/
2.https://www.tawernaskipperow.pl/czytelnia/ciekawostki/najbardziej-jadowite-zwierze-swiata/6488
3. https://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/szkaradnica
4. https://www.nurkomania.pl/ryby_szkaradnica.htm
5. https://akwarium.gdynia.pl/szkaradnica/
6. https://www.youtube.com/watch?v=FIuHOwzBKIY