Dzidki, czy wiecie, czym jest pisanie bezwzrokowe? Do napisania o tym zainspirowała mnie już któraś z kolei rozmowa w komentarzach/na priv. Część była przekonana, że chodzi o niepatrzenie na ekran podczas pisania, tymczasem jest to coś zupełnie odwrotnego, gdyż polega na szybkim pisaniu na klawiaturze bez konieczności zerkania na nią. I od razu prostuję – nie chodzi o szybkie pisanie na smartfonie. Więc na czym ona polega i jak się jej nauczyć?

Czym jest metoda pisania bezwzrokowego?

Zwana nietrafnie po polsku „palcowaniem” (a także „pisaniem dziesięciopalcowym” czy „pisaniem pełnopalcowym”) jest to metoda polegająca na zwiększeniu efektywności pisania bez spoglądania na klawiaturę – w dodatku przy maksymalnym ograniczeniu zbędnych ruchów podczas pisania (im bardziej dłonie są w stanie ograniczyć ruchy, tym bardziej oszczędza się czas pomiędzy kliknięciem jednego klawisza a drugiego). Odnosi się ona do szybkiego pisania na urządzeniach posiadających klawiaturę, na których da się wykorzystać wszystkie 10 palców (a więc nie na telefonie, na którym zazwyczaj wykorzystuje się jedynie dwa czy na tablecie, gdzie również nie ma możliwości wykorzystania wszystkich 10). Są to specjalnie opracowane zasady mające na celu opanowanie pisania tak, aby spoglądanie na klawiaturę było całkowicie zbędne. Warto zaznaczyć, że są również szkoły, które uczą wykorzystywać jedynie 8 palców – bez kciuka. Ale to już wspominam w ramach ciekawostki, żebyście nie byli zaskoczeni, kiedy takie spotkacie. Ze względu na ułożenie kciuka jego wykorzystanie w szybkim pisaniu jest po prostu kwestią często poddawaną dyskusji i zależną od ułożenia dłoni przy klawiaturze (poniżej przykład pisania ośmiopalcowego).

Początki touch typingu

Metoda ta została opracowana przez sądowego stenografa Franka McGurrina już w 1876 roku i tyczyła się ona pisania na maszynie. W 1888 roku wygrał on konkurs w pisaniu na klawiaturze na czas, podczas którego zyskał znaczącą przewagę nad przeciwnikami ustanawiając nowy rekord. To zdarzenie zapewniło mu sławę i nagłośnienie jego metody – później zajmował się prowadzeniem kursów dla zawodowych stenografów i pisarzy, dzięki której dorobił się niemałego majątku. Początkowo metoda ta nazywana była „bezwzrokowym maszynopisaniem” i pewnie część osób w podeszłym wieku używałoby nadal takiej nazwy. Wraz z popularyzacją komputerów i pierwszych klawiatur do pecetów nazwa uległa zmianie z „ bezwzrokowego maszynopisania” na „pisanie bezwzrokowe” (po angielsku znane pod nazwą „touch typing”, czyli w dosłownym tłumaczeniu „pisanie na wyczucie” – między innymi dlatego niemożliwe jest bezwzrokowe pisanie na smartfonach, na których ani nie wykorzystuje się wszystkich 10 palców ani nie ma poczucia dotykania poszczególnych przycisków klawiatury, a przede wszystkim klawiatura znajduje się bardzo blisko ekranu).

Klawiatura a pisanie bezwzrokowe

Jaka klawiatura będzie do tego najlepsza? Przede wszystkim taka, która umożliwi wygodne rozłożenie dłoni tak, aby pozostawały one niemalże w bezruchu, a jednocześnie, żeby każdy z palców mógł dosięgnąć bez problemu do wszystkich klawiszy często używanych podczas pisania (klawiszy z literami, spacji, Enter, CTRL, Shift, ALT, backspace, znaków specjalnych i klawiatury numerycznej – preferowane jest tutaj wykorzystanie górnej, nie bocznej ze względu na mniejszą odległość między klawiszami i możliwość dosięgnięcia wszystkich przy maksymalnym ograniczeniu zbędnych ruchów dłonią). Warto podkreślić, że każdy z palców obsługuje inny zakres klawiszy, co ułatwia utrzymanie tempa pisania i uniknięcie sytuacji, kiedy jeden przeszkadza drugiemu. Kolejną zaletą takiego rozwiązania jest taka, że kiedy każdy z placów obsługuje konkretne klawisze, mimo szybkiego tempa popełniane jest mniej błędów.

Jeśli miałabym dodać jakieś własne doświadczenia, to osobiście pisze mi się na klawiaturze z wypukłymi klawiszami (nie płaskimi czy na tych wbudowanych w laptopy) oraz… na mechanicznej. Dlaczego? Otóż ze względu na prędkość pisania i intensywną eksploatację, klawiatury membranowe nie wytrzymują tak długo, jak ich mechaniczne odpowiedniki (zwłaszcza, jeśli ktoś pisze zawodowo lub naprawdę intensywnie używa klawiatury, chociaż wiadomo, że zależy również od siły nacisku na klawisze). Jeśli ktoś ma głośną klawiaturę, z początku może czuć się nieprzyzwyczajony do dźwięku wydawanego przez szybko naciskane klawisze w krótkim odstępie czasu, ale jeśli prędkość pisania osiągnie odpowiednie tempo, ten dźwięk może wydawać się niemalże ciągły (bardziej przypominający ciągłe grzechotanie). Ale tak naprawdę wiele zależy od osobistych preferencji.

Układ placów na klawiaturze QWERTY

Układy palców są odgórnie ustalone – palce lewej dłoni obsługują klawisze od „ASDFG”, zaś prawej od „HJKL;” – to właśnie tutaj powinny spoczywać prawie w miejscu palce nieznacznie odchylając się do góry lub do dołu. Klawiatura jest ściśle podzielona, chociaż tutaj warto zaznaczyć, że obowiązuje to jedynie przy układzie klawiatury „QWERTY”, która jest najpopularniejszym układem klawiatury w Polsce.

Mapowanie klawiatury

Są również inne mapowania klawiatury, jak chociażby Dvorak (nazwane również klawiaturą programisty), których układ klawiszy jest zupełnie inny, ale to właśnie on jest preferowany przy profesjonalnym pisaniu bezwzrokowym, gdyż uwzględnia on najczęściej stosowane klawisze tak, aby prędkość ta była jeszcze bardziej zoptymalizowana (chociaż warto wspomnieć, że są również mistrzowie, którzy wygrali na klawiaturze QWERTY, dlatego nadal pozostaje kwestią sporną, jaki układ jest najlepszy). Warto wspomnieć, że można przełączyć w systemie operacyjnym Windows, GNU/Linux, Unix czy Open BSD układ klawiatury QWERTY na Dvoraka. W niektórych zawodach zdarzają się sytuacje, że na rozmowie kwalifikacyjnej możecie zostać zapytani, na jakim układzie klawiatury piszecie – niektórzy pracodawcy przykładają do tego dużą wagę, podczas gdy inni chcą po prostu dostosować layout dla pracownika tak, aby pracowało mu się wygodnie i efektywnie. Jeśli idziecie do firmy, w której stosuje się QWERTY, ale piszecie na Dvoraku, warto samemu wspomnieć o tym pracodawcy.

Oczywiście układów klawiatur jest więcej i często są one zależne od kraju, w jakich są używane, ale też w różnych zawodach. Możecie spotkać takie odmiany, jak QWERTZ (kraje niemieckojęzyczne), AZERTY (francuskojęzyczne), HCESAR, Colemak, klawiatura maszynistki czy nawet takie, jak… klawiatura kaszubska. Układów klawiatur jest naprawdę sporo, nie wspominając o tym, że samego Dvoraka istnieje kilka odmian. Najwięcej mistrzów świata ustanowiło rekordy w pisaniu na Dvoraku, jednak nie zabrakło również tych piszących na QWERTY czy w innych układach. Rekord został ustanowiony przez Stellę Pajunas w 1946 roku przy elektrycznej maszynie do pisania marki IBM – prędkość wyniosła 216 wmp (world per minute – słów na minutę). Jeśli zaś chodzi o pisanie na klawiaturze komputerowej, rekord należy do Barbary Blackburn, która w 2005 roku osiągnęła 212 wpm używając uproszczonej klawiatury Dvoraka.

Zalety i wady pisania bezwzrokowego

Jeśli mowa o pisaniu bezwzrokowym, nie można pominąć również zalet i wad, jakie się z tym wiążą. Atutami wykorzystania tej metody jest nie tylko szybkie pisanie bez konieczności spoglądania na klawiaturę czy zmniejszenie liczby popełnianych błędów, ale też oszczędność energii i zmniejszenie bólu w odcinku szyjnym – nie trzeba co chwilę spoglądać w dół, więc szyja pozostaje przez dłuższy czas wyprostowana, co umożliwia również łatwiejsze zachowanie postawy wyprostowanej podczas pisania (nie będą was aż tak bolały plecy).

Skoro takie pisanie ma tyle zalet, to czy ma jakieś wady? Owszem. Przede wszystkich największą z nich jest przyzwyczajenie się do konkretnej metody pisania (nauka wymaga czasu i cierpliwości, ale jeśli dużo piszecie, to ten czas wam się zwróci). Drugi z problemów pojawia się, kiedy postanowicie zmienić mapowanie klawiatury na inne, niż powszechnie używane w kraju waszego zamieszkania, w tym również może się zdarzyć, że przy profesjonalnym pisaniu pracodawca może oczekiwać od was stosowania innego mapowania, co oznacza konieczność przyzwyczajenia się do innego układu klawiatury – jednak takich przypadków jest niewiele. Uciążliwe może być również informowanie pracodawcy o konieczności zmiany mapowania, jeśli piszecie w innym, ale to już zależy od firmy. Próbowałam nauczyć się Dvoraka, ale jak to mówią – przyzwyczajenie drugą naturą człowieka, więc już samo uczenie się było bardzo niewygodne i denerwujące, szybko powróciłam do QWERTY mimo wielu korzyści. Niestety spotkałam się też z dwoma ofertami pracy, gdzie były poszukiwane osoby piszące w układzie Dvoraka. Jest jeszcze jeden problem, z którym spotkałam się osobiście, a mianowicie – osoby o bardzo małych dłoniach i krótkich palcach muszą liczyć się z tym, że ciężej będzie im nauczyć się tych zasad, gdyż czasami będą musiały dostosować je indywidualnie do długości swoich palców. W tym przypadku jest również ciężej o trzymaniu dłoni w bezruchu tylko poruszając samymi palcami – są one krótsze, więc jest to niemożliwe. Brak predyspozycji fizycznych potrafi znacząco spowolnić stosowanie tej metody i sprawi, że możecie trochę szybciej się męczyć – jednak to nadal jest znacznie szybsze, niż w przypadku, kiedy spoglądacie co chwilę to na klawiaturę, to na ekran. Po prostu duża oszczędność czasu i energii.

Na marginesie, do osobistych minusów zaliczyłabym jeszcze to, że jak odpisujesz szybko na komentarze z JBZD, to musisz odczekać parę sekund, aż będziesz mógł dodać kolejny.

Dodatkowe źródła dla zainteresowanych:

Metoda pisania bezwzrokowego:

1. http://piskle.pl/szybkie-pisanie-kurs/58/zasady-palcowania/
2. https://skutecznycontent.pl/pisanie-bezwzrokowe/
3. https://www.tonerpartner.pl/artykuly/jak-nauczyc-sie-pisania-bezwzrokowego-na-klawiaturze-wskazowki-dotyczace-programow-i-procedur-28804pl39332/

Mapowanie klawiatury (layout):

4. https://upwikipl.top/wiki/Keyboard_layout
5. https://www.thefastcode.com/pl-pln/article/alternative-keyboard-layouts-explained-should-you-switch-to-dvorak-or-colemak
6. https://www.thefastcode.com/pl-pln/article/how-to-switch-to-dvorak-and-other-keyboard-layouts-on-your-computer-or-phone
7. https://pl.frwiki.wiki/wiki/Disposition_Dvorak
8. https://hdwr.pl/pl/blog/Rodzaje-ukladow-klawiatury/100
9. https://rnew.pl/pl/blog/uklad-klawiatury-1578584374.html
10. https://pl.gyoumagazine.com/article/remapping_keyboards_to_dvorak_and_colemak_in_windows
11. https://pl.kitcorpuz.com/article/how_do_i_create_a_custom_keyboard_layout_like_dvorak_qwerty_cmd

Ćwiczenie pisania bezwzrokowego:

12. https://www.typingstudy.com/pl-polish-3/
13. https://www.typingclub.com/maszynopisanie
14. https://www.pisaniebezwzrokowe.pl/
15. https://mistrz-pisania.pl/informacje/pisanie-bezwzrokowe/

Testy szybkości pisania na klawiaturze:

16. https://www.pisaniebezwzrokowe.pl/test_szybkosci.html
17. http://www.szybkiepisanienaklawiaturze.pl/test*htm
18. https://10fastfingers.com/typing-test/polish
19. https://www.ratatype.com/pl/typing-test/