Dzidki, pewnie co najmniej niektórym obiło się o uszy co nieco na temat kapitana Charles’a Vane’a. Być może niektórzy kojarzą tą postać z gier z cyklu „Assasin’s Creed” w dodatkach: „Black Flag”, ”Czarna Bandera”, „Memories” czy „Pirates” bądź serialu „Black Sails”, a nawet jego postać pojawiła się w jednym odciinku serialu animowanego "The Simpsons". Miał on styczność z takimi osobistościami, jak chociażby Edward Teach, znany również jako Czarnobrody czy Calico Jack. Chociaż jego piracka kariera nie była długa, gdyż przypadała jedynie na lata 1716-1721, w przeciągu tego czasu miał całkiem sporo przygód, dzięki czemu zapisał się na kartach Złotego Wieku Piractwa jako jedna z istotniejszych postaci – między innymi był jednym z czterech piratów, którzy założyli piracką republikę Nassau w New Providence.

Kapitan Vane był odnoszącym sukcesy piratem przechwytującym statki handlowe i plądrującym ich ładunki z Hispanioli aż do okolic Nowego Jorku. Ataki te były znane z okrutnego traktowania schwytanych marynarzy, ale okrył się złą sławą przez uciskanie własnej załogi, z powodu czego ta się zbuntowała i na nowego dowódcę wybrano Calico Jacka. Vane był znany jako okrutny kapitan piratów, wymierzający kary, takie jak przeciąganie pod kilem, które polegało na związaniu osoby liną, wyrzuceniu jej za burtę, a następnie przeciągnięciu jej pod statkiem z jednej strony na drugą lub wzdłuż całej długości statku . Jako kapitan, Charles Vane stanął w obliczu oskarżeń o niesprawiedliwe dzielenie się łupami ze swoją załogą. Wśród złodziei może nie było zbyt wiele honoru, ale jednym z punktów, w których piraci trzymali się zasad, był podział łupów. Ponadto był również prawdziwym odciskiem na pięcie brytyjskiego gubernatora Bahamów - Woodesa Rogersa. Chociaż był dosyć sprytny i przebiegły, miał tendencje do podejmowania niewłaściwych decyzji, przez co nie tylko naraził się władzom Bahamów, ale również własnej załodze, która z czasem się podzieliła i jego siły nie wystarczyły mu do kontynuowania swojej pirackiej kariery. Chociaż znał wielu ważnych piratów, w pewien sposób nie wykorzystał dobrze tych znajomości ani nie brał z nich przykładu, co szybko zakończyło jego pirackie życie.

Charles Vane i jego początki jako pirata

Nie jest znane miejsce ani data narodzin Charlesa Vane’a. Pierwsze wzmianki na jego temat pojawiają się dopiero w 1716 roku, kiedy to został piratem i dosyć szybko zdobył rozgłos. W tamtym czasie dołączył on do załogi sławnego, brytyjskiego kapitana pirackiego statku - Henry'ego Jenningsa. Kiedy Jeggings przebywał  na Jamajce i New Providence (obecnie Nassau) na Bahamach, zaczął rekrutować dodatkowych członków załogi i wśród nich był również Charles Vane, który był jeszcze pomiędzy wiekiem młodym a średnim – źródła nie ujmują tego jednoznacznie, gdyż nie zachował się ani jego akt urodzenia ani żadne inne dokumenty potwierdzające, skąd dokładnie ten młody człowiek pochodził. Jennings i Vane upowszechnili wtedy wydobywanie srebra z zatopionych hiszpańskich galeonów w Zatoce Florydzkiej, co stało się ich specjalnością i rozsierdziło władze Korony Hiszpańskiej, która wysłała własne załogi ratownicze w celu ukrócenia tego procederu.

W maju 1718 roku jeden członek załogi przechwyconego statku uciekł, aby zeznawać przeciwko Vane'owi przed gubernatorem Bermudów – Benjaminem Bennettem. Pierwszy oskarżyciel Vane’a, Nathaniel Catling wcześniej przebywał na pokładzie bermudzkiego slupu „Diamond”, gdzie pracował jako marynarz, kiedy piracka załoga Vane'a zaatakowała ich na Bahamach. Poinformował gubernatora Bermudów, że on i cała jego załoga zostali pobici, zaś statek splądrowany, a następnie spalony. Bardzo interesujący jest również fakt, że ponoć sam Catling został powieszony przez piratów i zaatakowany kordelasem, ale cudem przeżył tę mękę, po czym udał się zgłosić napaść i zeznawać przeciwko Vane’owi oraz Jeggingsowi. Wieść rozniosła się również wśród ludności cywilnej Bahamów, gdzie w portowych tawernach zaczęto ją powtarzać dodając jeszcze bardziej zaskakujące szczegóły wzbogacone opowieściami jeszcze innego marynarza, któremu udało się opuścić statek zaatakowany przez Vane’a na polecenie Jeggingsa. Co ciekawe, również Edward North, kapitan innego bermudzkiego slupu „William and Martha”, zeznał gubernatorowi Benjaminowi Bennettowi, że on również został zaatakowany, pobity i okradziony przez młodego Vane’a i jego załogę. W jego zeznaniach była również informacja, że jeden z członków jego załogi został przywiązany do bukszprytu statku, a następnie torturowany płonącymi zapałkami w celu ujawnienia lokalizacji, w której zostały ukryte kosztowności na pokładzie, aby przyspieszyć cały rabunek.

Charles Vane i założenie Nassau

W sierpniu 1718 roku Charles Vane (już jako niezależny kapitan) dokonał pierwszego udanego nalotu na francuski statek handlowy. W międzyczasie nowy gubernator Bahamów, Woodes Rogers, właśnie przybywał do New Providence, któremu powierzono zadanie oczyszczenia owianego złą sławą Nassau. Warto tutaj nadmienić, że około 1713 roku Nassau na wyspie New Providence na Bahamach staje się pełnoprawną piracką republiką. Jej założycielami są angielscy piraci Benjamin Hornigold, Henry Jennings, Charles Vane i Edward Teach (znany jako Czarnobrody). 30 lipca 1715 roku Hiszpańska flota skarbów Urca de Lima przewożąca monety, srebro, jedwabie i przyprawy, rozbija się u wybrzeży Florydy. Piraci rozpoczęli wielki nalot na hiszpańskich nurków próbujących odzyskać złoto z zatopionego galeonu skarbów. Jądrem sił pirackich była grupa byłych korsarzy angielskich, z których wszyscy wkrótce mieli zostać okryci niesławą: Henry Jennings, Charles Vane, Samuel Bellamy, Benjamin Hornigold i Edward England. Atak się powiódł, ale wbrew ich oczekiwaniom gubernator Jamajki odmówił Jenningsowi i jego kohortom wydania łupów na wyspie. Ponieważ Kingston i upadający Port Royal były dla nich zamknięte, Hornigold, Jennings i ich towarzysze osiedlili się na Bahamach. Dnia 5 września 1717 roku król Wielkiej Brytanii, Jerzy I, wydaje proklamację o stłumieniu piratów, oferując ułaskawienie tym, którzy poddadzą się w tym samym dniu następnego roku. Niedługo po tym, w maju 1718 roku Czarnobrody przez tydzień blokuje port Charles Town w Południowej Karolinie, żądając zaopatrzenia medycznego i plądrując wszystkie przepływające statki. W przeciwieństwie do swojego towarzysza Henry'ego Jenningsa, Vane nie miał zamiaru przyjąć ułaskawienia, które Rogers oferował wszystkim piratom, ponieważ oznaczałoby to rezygnację z niedawno zdobytego łupu.

Ucieczka kapitana Vane’a z New Providence

Vane postanowił nie korzystać z ułaskawienia oferowanego przez nowego gubernatora, Woodesa Rogersa i zdecydował się kontynuować piractwo. Uciekł z New Providence szybkim slupem o nazwie „Ranger” wysyłając swoją francuską zdobycz jako statek strażacki w kierunku okrętu gubernatora Bahamów i oddał weń strzał armatni, gdy go mijał. Wydarzenie to tak wstrząsnęło Wielką Brytanią, że o wydarzeniu mówiono w całym Londynie, a informacja została zamieszczona w tamtejszej prasie. Po upływie dwóch dni od wystrzału z armaty w kierunku Rogersa Charles Vane zdobył większy slup, a kilka tygodni później przechwycił statek niewolników wybrzeży Karoliny. Była to brygantyna, którą przemianował na „Ranger”. Wyposażona była w 12 dział i załogę o łącznej liczbie wahającej się pomiędzy 80 a 90 osób, które trafiły pod dowództwo Vane’a. Z kolei slup Vane przekazał zastępcy - Yeatsowi. W swoim szaleństwie zbrodni Vane odważnie wywiesił dwie flagi: flagę angielską i czarną flagę piracką, ale ta rozdwojona lojalność znalazła odzwierciedlenie w załodze Vane'a, ponieważ Yeats wkrótce zdecydował się odpłynąć na własną rękę, wymykając się Vane'owi w nocy. Vane popłynął w pościg, dogonił Yeatsa i wystrzelił z armaty w jego slup, ale potem puścił go, mimo że miał szybszy statek. Dalsze losy Yeatsa nie są odnotowane w żadnych zapisach historycznych.

Pościg za kapitanem Vane’m wzdłuż wybrzeży Ameryki Północnej

Władze ścigały Vane'a, ale jego załoga i statek były zbyt szybkie. Jest nawet wzmianka zeznań jednego z oficerów marynarki, że Charles Vane przepływał odległość dwóch stóp za jedną stopę statku należącego do slupu brytyjskiej marynarki. We wrześniu 1718 roku pojawiły się inne siły ścigające Vane’a - tym razem wysłane przez gubernatora Alexandra Spotswooda z Wirginii. Przyczyną była prawdopodobnie nagroda wyznaczona za schwytanie pirata, który wystrzelił z armaty w statek Rogersa, jednak również im nie udało się schwytać kapitana Vane’a. Pomimo niepowodzenia, załoga okazała się pomocna w schwytaniu innego pirata – Stede Bonneta, którego wkrótce po tym osądzono i powieszono.

Spotkanie Vane’a z Czarnobrodym

Kapitan Vane odwiedził Edwarda Teach’a, lepiej znanego jako Czarnobrody, w październiku 1718 roku, spędzając trochę czasu w swojej pirackiej bazie na wyspie Ocracoke w Północnej Karolinie. Mówi się, że dwie załogi piratów cieszyły się tygodniową imprezą na największym zgromadzeniu piratów, jakie kiedykolwiek miało miejsce na wodach Ameryki Północnej uczestniczyli w nim między innymi także Calico Jack, Israel Hands i Robert Deal. Kapitan Vane był także ścigany przez byłego dowódcę Czarnobrodego, Benjamina Hornigolda, który po ułaskawieniu został łowcą piratów. Na wieść o tym, gubernator Alexander Spotswood wysłał dwie slupy do pościgu za wspomnianymi piratami, Hornigold udał się za nimi, jednak próba schwytania Czarnobrodego znowu zakończyła się niepowodzeniem. Jednak gubernator nie zniechęcił się i na wieść o nowym miejscu pobytu Edwarda Teach’a postanowił wysłać swoje siły poza teren Pensylwanii – do Północnej Karoliny. Po dopłynięciu do Północnej Karoliny poinformowano gubernatora Edena o chęci pochwycenia Czarnobrodego, po czym wysłano 2 kajaki w dół rzeki Pamlico do Zatoki Ocracoke w celu ustalenia, czy Teach tam aktualnie stacjonuje.

Informacja została potwierdzona, a także wspomniano, że przebywa tam także Charles Vane. Jednak Vane popłynął daleko na północ, bo aż w okolice Nowego Jorku, plądrując po drodze statki - w tym dwa u wybrzeży Long Island, dlatego nie było już go w pobliżu, kiedy Czarnobrody został pojmany przez Maurice’a Moore’a. Następnie Vane zawrócił na Karaiby, gdzie napadał na statki przepływające przez Bahamy. Do tej pory Charles zbudował całkiem niezłą flotę piracką i dorobił się sporej ilości łupów - tutaj warto zaznaczyć, że napadał na małe statki, po prostu dokonał dużej ilości rabunków, nie miał trochę jaj, żeby porwać się na większe wyzwania i ciężko jednoznacznie ocenić, czy to z przezorności czy tchórzostwa – biorąc pod uwagę wystrzał z armaty w kierunku Woodesa Rogersa. Dlatego też niektórzy twierdzą, że to właśnie jego trochę tchórzliwy charakter, a jednocześnie brawurowe osiągnięcia mogły posłużyć za inspirację do stworzenia postaci Jacka Sparrrowa z cyklu filmów „Piraci z Karaibów” (tutaj zdania są podzielone między wzorowaniu na Calico Jacku a Charlesie Vane’ie).

Bunt załogi Charlesa Vane’a i odwołanie go z funkcji kapitana

Wiadomo już, że Charles Vane był znany ze stosowania okrutnych tortur wobec swojej załogi, jak chociażby przypalanie ciała czy nawet przeciąganie pod kilem. Jego zastępcą i kwatermistrzem był Jack Rackham, znany również później jako Calico Jack, który dowodził wtedy przechwyconym wcześniej statkiem „Kingston”.  Wracając z wyspy Ocracoke w Północnej Karolinie, gdzie odbywała się największa piracka popijawa w historii z Czarnobrodym i jego załogą, natknęli się na dobrze uzbrojoną francuską fregatę w Przejściu Nawietrznym między Kubą a Hispaniolą, która była aż dwukrotnie większa od „Rangera”. Ujrzawszy piratów, okręt nieprzyjaciela ruszył za nimi w pościg, co sprawiło, że kapitan Charles Vane wydał rozkaz odwrotu. I to właśnie tutaj po raz pierwszy zabłysnął Jack Rackham, który zakwestionował rozkaz kapitana i zaproponował walkę z okrętem wroga podając za powód potencjalne bogactwa, które mogły znajdować się na jego pokładzie, a także możliwość pozyskania aż dwukrotnie większego, wytrzymalszego i lepiej wyposażonego statku, który dałby im przewagę na morzu podczas przyszłych rabunków. Kapitan Vane zalecał ostrożność i podkreślił, że jego decyzja jest niepodważalna pomimo uzyskania małej ilości głosów za swoim rozwiązaniem (tylko 15 z 91,  pozostałe 76 było za propozycją Calico Jacka). Ze względu na decyzję kapitana, załoga była zmuszona uciec przed okrętem wojennym i się schować. Podobno kolejnego dnia odbyło się głosowanie, które doprowadziło do odwołania Vane’a ze stanowiska kapitana, a sam pirat został okrzyknięty tchórzem. Na nowego został wybrany Calico Jack, niezwykle charyzmatyczny pirat, który od dawna miał wielu zwolenników i cieszył się uznaniem załogi Charlesa Vane’a, nawet będąc tylko kwatermistrzem (wzmianka o demokracji wśród piratów znajduje się w jednym podrozdziale dzidki o Złotym Wieku Piractwa).

W akcie dobroci kapitan Jack Rackham podarował Charlesowi Vane’owi i jego 15 zwolennikom jeden z mniejszych statków floty, a także zaopatrzył w przyzwoitą ilość amunicji oraz innych dóbr, które miały umożliwić przetrwanie na morzu przez jakiś czas w przypadku braku szczęścia podczas napaści na inne okręty. Ten akt spowodował nie tylko to, że został w pokojowych stosunkach z byłym kapitanem „Rangera”, ale również wzrósł szacunek do jego osoby wśród członków załogi. Podejrzewa się również, że nie chodziło jedynie o tchórzostwo Vane’a, ale również to, że Calico Jack nie chciał dzielić się alkoholem znajdującym się na pokładzie statku (chociaż to jedynie tylko jedna z legend, która opiewa ogromne pijaństwo Rackhama).

Schwytanie i śmieć Charlesa Vane’a

W międzyczasie Vane został wysłany w małej brygantynie z garstką ludzi, aby popłynął, ale sytuacja pogorszyła się, gdy huragan rozbił statek w Zatoce Hondurasu, po czym Vane i jeszcze jeden ocalały członek załogi znaleźli się na wyspie Baracho. Para została utrzymana przy życiu dzięki kilku przechodzącym rybakom żółwi. Na szczęście dla Vane'a statek zatrzymał się przy zwykle niezamieszkanej wyspie i zauważył uwięzionych piratów. Niestety, kapitanem przepływającego statku był Holford. Był to kapitan statku, który Vane wcześniej próbował przejąć z niepowodzeniem. Kiedy do Holforda dotarło, że ma do czynienia z Charlesem, postanowił go zostawić i odpłynął dalej – zabrał jedynie drugiego z ocalałych, który wyparł się, że miałby cokolwiek z Vane’m wspólnego. Były kapitan został później uratowany przez inny statek, który został z kolei zaatakowany przez kapitana Holforda. Jak to się mówi – do trzech razy sztuka. Holford uznał to za wolę losu i postanowił tym razem zakuć Vane’a w kajdany i przekazał go władzom w Port Royal na Jamajce zgarniając za niego wynagrodzenie, gdyż w tamtym czasie nadal był jednym z najbardziej poszukiwanych piratów na Karaibach.

Charles Vane został osądzony za akty piractwa przez sąd Admiralicji Brytyjskiej i uznany za winnego w marcu 1720 roku. Po roku więzienia w Spanish Town, Vane został ostatecznie powieszony w 22 marca 1721 roku. Podobno podczas samej egzekucji pokazywał swoją ogromną tchórzliwość i błagał o ocalenie, a mimo tego, że cierpiał agonie, podkreślał, że ani trochę nie żałował swojego pirackiego życia. Z jego zwłokami postąpiono podobnie, jak niegdyś z Kapitanem Williamem Kiddem – powieszono je w specjalnej, stalowej klatce umieszczonej na stryczku, aby powoli gniły na wysepce Gun Cay w Port Royal jako publiczne upomnienie dla innych, jak kończą ci, którzy parają się piractwem. Tutaj jako ciekawostkę warto dodać, że w „Black Sails” Charles Vane umiera znacznie wcześniej, niż mało to miejsce w rzeczywistości, gdyż jego śmierć przypisano tam na ok. 1716 rok i pominięto jego roczną odsiadkę w więzieniu w Spanish Town.

Dodatkowa literatura dla zainteresowanych:

1.http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_18778_0208-6050_96_05
2.https://www.researchgate.net/publication/317018567_Charles_Vane_i_zlota_era_piractwa
3.https://sailbook.pl/slynni-piraci-charles-vane/
4.https://puntovita.pl/charles-vane-pierwowzor-jacka-sparrowa/
5.https://www.worldhistory.org/Charles_Vane/
6.https://www.thoughtco.com/biography-of-charles-vane-2136363
7.https://piratesoflore.com/charles-vane.html
8.https://www.charlestonpirates.com/charles_vane.html
9.https://pirates.hegewisch.net/whosvane.html
10.http://theageofpirates.com/pirates/charles-vane/
11.http://www.thewayofthepirates.com/famous-pirates/charles-vane/
12.https://www.pirateshipvallarta.com/blog/sea-world/who-was-pirate-charles-vane
13.http://consejo.bz/Pirates/charles_vane/charles_vane.html
14.https://www.findagrave.com/memorial/202143636/charles-vane
15.http://brethrencoast.com/pirate/Charles_Vane.html
16.https://www.thefamouspeople.com/profiles/charles-vane-47935.php
17.https://factschology.com/factschology-articles-podcast/pirate-surrendering-to-no-king
18.https://www.pirateshowcancun.com/blog/famous-buccaneer-blaggards/all-about-pirate-charles-vane/
19.https://www.exploration-and-piracy.org/pirates/charles-vane-the-pirate.htm
20.https://assassinscreed.fandom.com/pl/wiki/Charles_Vane
21.https://bohaterowie.fandom.com/pl/wiki/Charles_Vane
22.https://black-sails.fandom.com/wiki/Charles_Vane

Dzidki, zapewne wiele razy obiły Wam się o uszy opowieści o Czarnobrodym, jego ukrytym skarbie, który nadal nie pozostał odnaleziony czy jego statku, Zemsta Królowej Anny (ang. Queen’s Anne Revenge). A może krążące na jego temat legendy? Kim tak właściwie był jeden z najgroźniejszych piratów, który zdobył ogromny rozgłos nie tylko na Morzu Karaibskim podczas Złotego Wieku Piractwa? Edward Teach, zwany Czarnobrodym, był jednym z inteligentniejszych strategów i manipulatorów podczas Złotego Wieku Piractwa przypadającego na lata 1650-1730. W pewien sposób wykreował i rozsławił swoją własną legendę, przez co inni piraci uznali go za samego wysłannika piekieł.

Warto tutaj jednak podkreślić, że Czarnobrody był bardziej charyzmatyczny i dobrze znał się na ludziach, potrafił wpłynąć na nich tak, aby osiągnąć zamierzony cel, dzięki czemu często dokonywał rzeczy niemożliwych dla innych piratów – nie musiał bowiem nawet posuwać się do okrucieństwa, gdyż wykorzystywał różne techniki psychologiczne, aby zyskać wiarygodność, zastraszyć potencjalnych przeciwników oraz odnieść wiele zwycięstw… walkowerem. Można powiedzieć, że wykorzystywał słabego ducha swoich przeciwników oraz niezbyt bystre środowisko pirackie na Morzu Karaibskim dla osiągnięcia swoich celów i zdobyciu fortuny, jakiej nie posiadł nigdy żaden z piratów przed nim ani po nim. W dużej mierze sam wykreował swoją legendę do tego stopnia, że stał się jedną z najbardziej osławionych ikon Złotego Wieku Piractwa.

Edward Teach – Od służby na statku handlowym do dowodzenia pirackim okrętem

Edward Teach (lub Thatch – do końca nie wiadomo, jaki był dokładny zapis jego nazwiska, ponieważ pojawiały się różne wersje) urodził się około 1675 roku w Bristolu, który był jednym z kluczowych miast portowych w handlu pomiędzy Anglią a innymi państwami. Dlatego podobnie, jak większość innych mężczyzn z tej miejscowości zatrudnił się do służby na statku handlowym, a później również na okrętach wojennych, gdzie pełnił rolę kapra i pod protektoratem króla Anglii przypuszczał ataki na statki Francuzów. Również na prośbę brytyjskiego władcy zaczął trudnić się korsarstwem w celu atakowania okrętów francuskich.

Z kolei podczas wojny o sukcesję hiszpańską w miejscowości Port Royal na Jamajce (będącej kolonią brytyjską) zajmował się rozbojami na okrętach Hiszpanów – już jako członek korsarskiej załogi znajdującej się jeszcze wtedy pod protektoratem brytyjskiego króla. Jednak po zakończeniu wojny pomiędzy Anglią a Hiszpanią, Edward Teach nie chciał uznać zawartego pomiędzy państwami pokoju i pomimo wydanych rozkazów kontynuował ataki na statki należące do Hiszpanii oraz Francji, a następnie przypuszczał ataki także na swoich rodaków, co wiązało się z utratą stanowiska kapra i ogłoszenia Teacha zwyczajnym piratem. Podbity przez niego w 1710 roku w jednej z potyczek z Francuzami statek La Concorde (służący do transportu niewolników) został przemianowany na Queen’s Anne Revenge (Zemstę Królowej Anny), którym następnie dowodził przez długie lata już jako kapitan pirackiej załogi (inna wersja mówi o tym, że to pirat Hornigold zdobył wspomniany okręt, który następnie przekazał Edwardowi Teachowi przechodząc na emeryturę).

Nazwa statku Zemsta Królowej Anny była wyrazem sprzeciwu jej nowego kapitana wobec przejęcia władzy w Anglii przez dynastię hanowerską, a tym samym dokonując zemsty na obecnym królu brytyjskim za śmierć ostatniej z dynastii Stuartów.  Warto tutaj wspomnieć, że niewiele po objęciu dowództwa na pokładzie Zemsty Królowej Anny, Teach przybrał przydomek „Czarnobrody” zaczynając tworzyć swoją własną legendę i stając się jednym z najbardziej rozpoznawalnych piratów na Karaibach. Za swojego życia dowodził zaledwie dwoma okrętami, na których znajdowało się łącznie 36 dział, a także posiadał załogę liczącą około 400 piratów, a pomimo tego jego sława sięgała najdalszych zakątków Morza Karaibskiego, a nawet docierała do innych państw, gdzie w portowych karczmach i na królewskich dworach dzielono się opowieściami o Czarnobrodym, który pijał likier i rum z samym diabłem.

Czarnobrody i założenie pirackiej republiki Nassau

Około 1713 roku Nassau na wyspie New Providence na Bahamach staje się pełnoprawną piracką republiką. Jej założycielami są angielscy piraci Benjamin Hornigold, Henry Jennings, Charles Vane i Edward Teach (znany już jako Czarnobrody), którzy z początku republice nadają nazwę „Latająca Banda”. 30 lipca 1715 roku Hiszpańska flota skarbów Urca de Lima przewożąca monety, srebro, jedwabie i przyprawy, rozbija się u wybrzeży Florydy. Piraci rozpoczęli wielki nalot na hiszpańskich nurków próbujących odzyskać złoto z zatopionego galeonu skarbów. Jądrem sił pirackich była grupa byłych korsarzy angielskich, z których wszyscy wkrótce mieli zostać okryci niesławą: Henry Jennings, Charles Vane, Samuel Bellamy znany z Whydah Gally, Benjamin Hornigold (ten, od którego w jednej z wersji Czarnobrody miał otrzymać Zemstę Królowej Anny) i Edward England. Atak się powiódł, ale wbrew ich oczekiwaniom gubernator Jamajki odmówił Jenningsowi i jego kohortom wydania łupów na jego wyspie. Ponieważ Kingston i upadający Port Royal były dla nich zamknięte, Hornigold, Jennings i ich towarzysze osiedlili się na Bahamach. Dnia 5 września 1717 roku król Wielkiej Brytanii - Jerzy I - wydaje Proklamację o stłumieniu piratów, oferując ułaskawienie tym, którzy poddadzą się w tym samym dniu następnego roku. Niedługo po tym, w maju 1718 roku Czarnobrody przez tydzień blokuje port Charles Town w Południowej Karolinie, żądając zaopatrzenia medycznego i plądrując wszystkie przepływające statki. Nassau było domem dla piratów, którzy nie mieli się gdzie podziać, a także ich rekrutów, aż do momentu przybycia w 1718 roku gubernatora Woodesa Rogersa, co przyczyniło się do zakończenia Republiki Piratów. Rogers i inni brytyjscy gubernatorzy mieli prawo ułaskawiać piratów na mocy Królewskiego Aktu Łaski. Podczas, gdy Hornigold przyjął to ułaskawienie, aby zostać korsarzem, inni, tacy jak chociażby Czarnobrody, wrócili do piractwa.

Czarnobrody – Przydomek Edwarda Teacha

Po współzałożeniu republiki pirackiej na Nassau oraz przemianowaniu La Concorde na Zemstę Królowej Anny, Czarnobrody uzyskał swój przydomek i rozpoczął tworzenie własnej legendy, dzięki czemu został jedną z ikon Złotego Okresu Piractwa na Karaibach. Do jego największych osiągnięć zaliczano atak na Gwadelupę, spalenie stolicy wyspy, a także porwanie z jej wybrzeża cumującego statku wraz z całym ładunkiem. Kapitan pojmanego przez Teacha okrętu opisał go jako wysokiego, szczupłego mężczyznę z czarną brodą o dużej długości, skąd wziął się właśnie przydomek „Czarnobrody”. Kolejne opisy wypuszczonych z niewoli korsarzy były wzbogacane o inne szczegóły, jak chociażby brodę zaplecioną w warkocze, a niekiedy nawet przewiązaną kolorowymi wstążkami. Według większości zeznań na temat spotkania z Czarnobrodym, był on wysoki i miał szerokie ramiona. Nosił buty do kolan i ciemne ubranie zwieńczone szerokim kapeluszem, a czasem długim płaszczem z jaskrawego jedwabiu lub aksamitu. Według innych opisów, miał on temblak na ramionach z trzema parami pistoletów wiszącymi w kaburach niczym bandoliery, zaś pod kapeluszem nosił zapalone lonty czy zapałki. Wzmianka o zapalonych lontach czy zapałkach była zapewne wersją głoszoną przez samego Edwarda Teacha w celu zastraszenia jego wrogów.

Czarnobrody i budowanie jego własnej legendy

Czarnobrody lepiej, niż jakikolwiek inny pirat w Złotym Wieku Piractwa, rozumiał wartość pozorów oraz zastraszania swoich wrogów i szerzenia plotek na swój temat. Jeśli przyjrzeć się temu z bliska, wszystkie doniesienia na temat Edwarda Teach’a głoszą, że pojmanych więźniów, którzy poddali się bez walki puszczał wolno. Szacuje się nawet, że wiele zwycięstw odniósł walkowerem dzięki zastraszaniu (był niezwykle przekonującym mówcą o strasznym wizerunku, który również stworzył w celu zbudowania własnej legendy). Zazwyczaj Ci, do których docierała jego zła sława często rzucali broń i poddawali się bez walki chcąc ujść z życiem.

A legend o Czarnobrodym krążyło wiele – od tych opowiadających o jego szczególnym okrucieństwie wobec tych, którzy nie poddali się dobrowolnie i nie prosili o łaskę, aż po takie, w których pija rum lub likier w kieliszku z samym diabłem, który rzekomo miał obdarzyć go nadnaturalnymi mocami, co obrazuje również sama flaga Edwarda Teach’a przedstawiająca jego samego z kieliszkiem w dłoni jako diabła obdarzonego piekielnymi mocami z włócznią w drugiej ręce dźgającego krwawiące serce (o oznaczeniach flag pirackich i znaczeniu symboli na nich zamieszczanych pisałam szerzej w dzidce Jolly Roger). Inna z legend mówiła, że Czarnobrody zszedł z załogą pod pokład wypełniony siarką i wytrzymał najdłużej, stąd potem nosił zapalone lonty wystające spod jego kapelusza. Podobno po wygranej powiedział, że czuje się jak w piekle, jakby to był jego drugi dom.

Wizerunek jaki stworzył i pielęgnował Czarnobrody – od ubioru, przez charakterystyczną czarną, długą brodę i sześć pistoletów, aż po krążące o nim legendy i pogłoski o pakcie z diabłem czy posiadanych przez niego piekielnych mocach. W przeciwieństwie do innych najsławniejszych ikon Złotego Wieku Piractwa, które miały na koncie nie tylko więcej mordów, ale i osiągnięć, Edward Teach nie wypada tak imponująco, jednak zdecydowanie był jednym z najprzebieglejszych i najinteligentniejszych pirackich kapitanów. Wiedział, jak pokierować słabo wyedukowanym środowiskiem, jaki stanowili wyjęci spod prawa korsarze i skutecznie obracał to na swoją korzyść, wykorzystywał do granic, cierpliwie i stopniowo budował swoją legendę, aby jak najbardziej zwiększyć swoją wiarygodność. Ponadto to właśnie dzięki przebiegłości i inteligencji oraz wykorzystywaniu innych piratów dla własnych celów i robieniu ich w przysłowiowe bambuko, żeby tylko ograbić ich łupy, dorobił się największego w historii pirackiego skarbu, którego wartość na podstawie dokonanych przez niego grabieży została oszacowana na aż ponad 6 milionów funtów brytyjskich. To właśnie dzięki stworzonym przez niego i rozpowszechnionym legendom stał się najbardziej z rozpoznawalnych na całym świecie piratów – również współcześnie (stanowi często inspirację do postaci lub wątków w różnych dziełach kultury masowej czy literatury – jak chociażby w grze komputerowej „Assasin’s Creed IV Black Flag”, filmie „Piraci z Karaibów: Na nieznanych wodach”, anime „One Piece”, filmach zatytułowanych „Czarnobrody” i wielu innych).

Początkowe dokonania Edwarda „Czarnobrodego” Teacha

Dnia 5 grudnia 1717 roku Czarnobrody zatrzymał kupiecki slup Margaret u wybrzeży wyspy Crab Island w pobliżu Anguilli. Dowodzący nim kapitan, Henry Bostock, wraz z załogą byli więzieni przez Edwarda Teacha przez około osiem godzin podczas plądrowania ich okrętu. Sam kapitan był przetrzymywany na pokładzie Zemsty Królowej Anny. Po zakończeniu plądrowania został uwolniony i powrócił na pokład swojego statku i pozwolono mu odejść ze swoją załogą – nikt nie doznał uszczerbku. Wrócił do swojej bazy operacyjnej na wyspie Świętego Krzysztofa i zgłosił sprawę gubernatorowi Walterowi Hamiltonowi, który poprosił go o podpisanie oświadczenia o spotkaniu. Według zeznań Bostocka, Czarnobrody przewoził na pokładzie statku, na którym go przetrzymywał cenny, złoty pył, srebrny talerz oraz bogato zdobiony puchar rzekomo zabrany dowódcy Great Allen. Kapitan splądrowanego statku potwierdził także, że Czarnobrody wypytywał go o ruchy lokalnych statków, ale także, że nie wydawał się zaskoczony, gdy Bostock powiedział mu o spodziewanym królewskim ułaskawieniu z Londynu dla wszystkich piratów.

Ruchy Edwarda Teacha między końcem 1717 roku a początkiem 1718 roku nie są znane. Podejrzewa się jednak, że wraz z kapitanem Stedem Bonnetem byli odpowiedzialni za atak u wybrzeży Sint Eustatius w grudniu 1717 roku. Kapitan Hume z HMS Scarborough poinformował 6 lutego 1717 roku, że piracki statek z 36 działami i 250 ludźmi oraz slup z 10 działami i 100 ludźmi miał krążyć wśród Wysp Podwietrznych (na Morzu Karaibskim, a nie tych w Afryce nieopodal Zielonego Przylądka – po polsku obie lokacje nazywają się tak samo, ale są czymś zupełnie innym. Te na Karaibach nazywają się po angielsku „Leeward Islands”). Hume wzmocnił swoją załogę żołnierzami uzbrojonymi w muszkiety i połączył siły z HMS Seaford, aby bezskutecznie śledzić dwa statki – po pewnym czasie zgubili trop. Odkryli jedynie, że oba zatopiły francuski okręt znajdujący się u wybrzeży Saint Kitts (zwanej także Saint Christopher Island). Ponieważ nie zdobyto wyraźnych dowodów, jedynie przypuszczano, że statki te były dowodzone przez Edwarda Teacha i Stede’a Bonneta.

Szczyt osiągnięć Edwarda Teacha – 1718 rok

W 1718 roku na wyspie Turneffe na wschód od Belize statki Czarnobrodego zauważyły jamajski slup Adventure kierujący się do portu. Dokonano jego zatrzymania, a jego kapitana Harriota zaproszono w pirackie szeregi. Harriot wraz z Teachem i Bonnetem popłynęli do Zatoki Honduraskiej, gdzie dodali do swojej flotylli kolejny statek i cztery slupy. Powiększona flota statków Czarnobrodego splądrowała i spaliła protestancki okręt Cezar. Teach prawdopodobnie popłynął na Kubę w kierunku Hawany, gdzie mógł schwytać niewielki statek, który opuścił kubański port. Następnie popłynęli do wraków hiszpańskiej floty z 1715 roku u wschodniego wybrzeża Florydy, gdzie pozostawiono załogę przechwyconego, hiszpańskiego slupu. Następnie wyruszył na północ do portu Charles Town w Południowej Karolinie. Po drodze zaatakował 3 inne statki. W maju tego samego roku Edward Teach nadał sobie stopień komandora. Jego flota zablokowała port Charles Town. Dokonywał tam licznych plądrowań statków przepływających przez Charles Town Bar. Jednym z takich statków, płynącym do Londynu z grupą wybitnych obywateli Charles Town był okręt Crowley, w skład którego wchodził Samuel Wragg będący członkiem Rady Prowincji Karolina Południowa. Jej pasażerowie byli zamykani pod pokładem na około pół dnia w ramach prowadzonych przesłuchań. Czarnobrody poinformował więźniów, że jego flota potrzebuje środków medycznych od rządu kolonialnego Karoliny Południowej, a jeśli żaden nie nadejdzie, wszyscy więźniowie zostaną straceni, zaś ich głowy wysłane do gubernatora prowincji, a wszystkie przechwycone statki zostaną doszczętnie spalone. Wragg zgodził się na żądania Czarnobrodego i pomimo komplikacji sprowadził środki medyczne, zaś Edward Teach dotrzymał umowy i uwolnił przechwycone statki wraz z więźniami, jednak bez jakichkolwiek kosztowności (w tym bez drogich ubrań). Szacuje się, że podczas blokady Charles Town Bar Czarnobrody zyskał aż 150 000 funtów brytyjskich (dwa lata wcześniej złupił tutaj statki na łączną kwotę 500 funtów).

Podczas pobytu w Charles Town, Czarnobrodemu udało się uzyskać informację, że Woodes Rogers opuścił Anglię z kilkoma żołnierzami z rozkazem oczyszczenia zachodniego wybrzeża Indii z piratów. Dlatego Edward Teach postanowił popłynąć ze swoją flotą do Topsail Inlet u wybrzeży Północnej Karoliny w celu ostrzeżenia swoich statków. Jednak na jego nieszczęście 10 czerwca 1718 roku Zemsta Królowej Anny osiadła na mieliźnie, jej główny maszt pękł, co spowodowało rozleglejsze uszkodzenia. Teach próbował uwolnić swój okręt, jednak slup Adventure dowodzony przez Israel Hands również osiadł na mieliźnie, a oba statki wydawały się być uszkodzone i niemożliwe do naprawienia. Spowodowało to ograniczenie liczby okrętów pod dowództwem Edwarda Teacha do Revenge i jednego slupa.

Czarnobrody a królewskie ułaskawienie piratów

Teach na pewnym etapie dowiedział się o propozycji królewskiego ułaskawienia i prawdopodobnie zwierzył się Bonnetowi, że jest gotów ją przyjąć. Ułaskawienie było otwarte dla wszystkich piratów, którzy poddali się 5 września 1718 roku lub wcześniej, ale zawierało zastrzeżenie, że immunitet oferowany jest tylko w przypadku przestępstw popełnionych przed 5 stycznia. Czarnobrody mimo obdarzenia zaufaniem gubernatora Charlesa Edena, dla pewności czekał, aby zobaczyć, co stanie się z innym kapitanem, który poprosi o ułaskawienie (mowa tutaj oczywiście o Stedzie Bonnetcie). Bonnet otrzymawszy ułaskawienie od gubernatora powrócił do Beaufort Inlet, żeby odebrać swój statek (Revenge), jednak odkrył, że Czarnobrody ograbił jego statek ze wszystkich kosztowności i całej żywności, a załogę uwięził. Spowodowało to, że dopiero ułaskawiony Bonnet poprzysiągł Czarnobrodemu zemstę i wrócił do piractwa… jednak nie udało mu się jej dopełnić, gdyż został szybko schwytany pod koniec września 1718 roku, a następnie osądzony i powieszony wraz ze swoją załogą w Charles Town. Jeszcze przed schwytaniem Bonneta, Czarnobrody wykiwał go i gdy ten się oddalił, wrócił po ułaskawienie od gubernatora Edenu widząc, że Bonnetowi nic się nie stało i wieść o ułaskawieniu dla piratów nie jest żadną pułapką. W celu pozbycia się znudzonych i kłopotliwych piartów, gubernator Eden zezwolił Czarnobrodemu na wypłynięcie do Saint Thomas w celu poszukiwania zleceń jako korsarz i oddał mu jedną z jego byłych slup, która została przemianowana na Adventure. Jednak nie spodziewał się, że już w sierpniu tego samego roku uwolniony Edward Teach znowu zacznie parać się piractwem.

Pościg za Czarnobrodym

Niedługo potem gubernator Pensylwanii wydał nakaz jego aresztowania i rozpoczął poszukiwania Czarnobrodego – jednak bezskutecznie. Teach prawdopodobnie działał w Delaware Bay, przejął dwa francuskie statki, wymienił się załogami i popłynął nowymi okrętami z powrotem do Ocracoke (które było ulubionym kotwicowiskiem pirackiego kapitana ze względu na doskonały punkt obserwacyjny, z którego można było obserwować statki podróżujące między różnymi osadami północno-wschodniej Karoliny), podczas gdy okręty, z którymi wypłynął z Charles Town zostały pochwycone, a załoga przez pomyłkę wybita, gdyż myślano, że należy ona do Edwarda Teacha. Kiedy już ustalono, że ciała załogi należały do Francuzów, a Czarnobrody ich wykiwał, gubernator Pensylwanii miał zostać powieszony, jednak pojawiły się łagodzące okoliczności i skończyło się na odwołaniu ze stanowiska i poniesieniu wysokiej kary pieniężnej w wysokości 500 funtów. Nowym gubernatorem Pensylwanii został Alexander Spotswood.

Edward Teach w Ocracoke wypatrzył statek innego brytyjskiego pirata, Charlesa Vane'a, który kilka miesięcy wcześniej odrzucił ułaskawienie przyniesione przez Woodesa Rogersa i uciekł przed żołnierzami, których angielski kapitan przywiózł ze sobą do Nassau. Vane był także ścigany przez byłego dowódcę Czarnobrodego, Benjamina Hornigolda, który po ułaskawieniu został łowcą piratów. Charles dołączył do Teach’a oraz innych znanych piratów, takich jak: Calico Jack, Israel Hands czy Robert Deal. Na wieść o tym, gubernator Alexander Spotswood wysłał dwie slupy do pościgu za wspomnianymi piratami, jednak próba schwytania Czarnobrodego znowu zakończyła się niepowodzeniem. Jednak gubernator nie zniechęcił się i na wieść o nowym miejscu pobytu Edwarda Teach’a postanowił wysłać swoje siły poza teren Pensylwanii – do Północnej Karoliny. W tym celu uzyskał poparcie dwóch wpływowych osób, które chciały pogrążyć Edena (gubernatora Północnej Karoliny) - Edwarda Moseleya i pułkownika Maurice'a Moore'a. Ponadto poparcia udzielili mu także Lordowie Handlu skuszeni legendarnym skarbem Edwarda Teacha szacowanym na ponad 6 milionów funtów brytyjskich. Rozkazał kapitanom Gordonowi i Brandowi z HMS Pearl i HMS Lyme podróżować drogą lądową do Bath. Porucznik Robert Maynard z HMS Pearl otrzymał dowództwo nad dwoma zarekwirowanymi slupami, które miały zbliżyć się do miasta od strony morza. Maynard i oddział HMS Pearl wzięli większy z dwóch statków i nazwali go Jane, zaś reszta zabrała Rangera dowodzonego przez jednego z oficerów Maynarda, pana Hyde'a. Po dopłynięciu do Północnej Karoliny poinformowano gubernatora Edena o chęci pochwycenia Czarnobrodego, po czym wysłano 2 kajaki w dół rzeki Pamlico do zatoki Ocracoke w celu ustalenia, czy Teach tam aktualnie stacjonuje. Informacja została potwierdzona, a także wspomniano, że przebywa tam także Charles Vane.

Śmierć Czarnobrodego

Jeszcze w tym samym roku, dnia 22 listopada 1718 roku, Czarnobrody zostaje zabity u wybrzeży Karoliny Północnej przez porucznika Roberta Maynarda i grupę innych łowców piratów. Edward Teach zauważywszy okręt Jane i podpłynąwszy do niego miał krzyknąć Maynardowi trzymając jednocześnie kielich likieru w dłoni, że nie chce litości, ale też jej nie okaże, po czym przystąpił do ataku. Początkowo zwycięstwo przechylało się na szalę Czarnobrodego, który zauważył brak pozostałej części załogi Jane po ostrzale z armat i poważnym uszkodzeniu statku. Był tak pewny zwycięstwa, że wydał rozkaz abordażu, po czym jako pierwszy stanął na pokładzie wroga, a za nim 14 innych członków załogi. Nie wiedział jednak, że tym samym wpadł w zastawioną na niego pułapkę. Ukryci w ładowni pozostali członkowie załogi znienacka przystąpili do ataku, kiedy piraci zmierzali przeglądać łupy. Okazało się, że celem Maynarda było doprowadzenie do abordażu, gdyż już przy wcześniejszym zwiadzie kajaków wiedział, że załoga Czarnobrodego liczyła jedynie 19 osób, dlatego przygotował zasadzkę tak, aby mieć przewagę liczebną, gdyż niejednokrotnie sam Czarnobrody wykazywał się sprytem tak dużym, że przy zbliżonych siłach Maynard nie miałby żadnych szans i był tego świadomy, co zapisano podczas jego późniejszych zeznań.

Kiedy załoga Maynarda wyskoczyła z ukrycia i zaatakowała zaskoczonych piratów, dowódcy okrętów stoczyli bój – Czarnobrody wystrzelił z pistoletu w Maynarda, ale chybił, jednak sam nie zdołał uniknąć pocisku przeciwnika. Legenda głosi, że otrzymał kilka kul, jednak dalej stał na nogach i zaciekle walczył. Czarnobrody zachował dumę i nie zamierzał się poddawać – ruszył z szablą w kierunku Maynarda przełamując jego ostrze. Kiedy był już blisko ścięcia głowy przeciwnika, jeden z żołnierzy HMS Pearl rzucił się na Czarnobrodego w obronie swojego kapitana i rozciął mu gardło. Pomimo głębokiego rozcięcia, w Edwarda Teacha wstąpiła jakaś niespotykana furia i zaczął walczyć jeszcze bardziej zaciekle wpadając w amok (według niektórych legend, to siły piekielne przyszły mu z pomocą dzięki rzekomemu paktowi, jaki miał zawrzeć jeszcze na początku swojej kariery z samym diabłem). Dopiero dwadzieścia ran ciętych i pięć postrzałów doprowadziło do śmierci jednego z najbardziej osławionych piratów na kartach historii.

Robert Maynard nie był pewien śmieci Czarnobrodego, dlatego odciął mu głowę od ciała i powiesił na maszcie zdobytego okrętu pirackiego, zaś ciało Teach’a wyrzucił za burtę (legenda głosi, że zanim zatonęło, trzykrotnie opłynęło okręt, co wiązało się z rzekomymi mocami pozyskanymi od samego diabła). Tak zawieszoną na statku głowę zawiózł do Pensylwanii gubernatorowi Spotswoodowi, który następnie nabił ją na tyczkę umieszczoną na brzegu rzeki Hampton, skąd wywodzi się dzisiejsza nazwa miejsca - Blackbeard’s Point. Pomimo bohaterskiego czynu rozcięcia gardła Czarnobrodego i ocalenia Maynarda przez jednego z żołnierzy, jego imię nie zostało wspomniane przez samego Roberta, zaś ten przypisał sobie całą zasługę pokonania Edwarda Teach’a – jednak wieść rozeszła się po portowych tawernach, mimo innej, oficjalnej wersji przełożonej gubernatorowi Pensylwanii. Maynard tak cieszył się rozgłosem płynącym z oficjalnej wersji pokonania Czarnobrodego w pojedynkę, że sam Benjamin Franklin napisał na jego cześć poemat „The Downfall of Piracy”. Niedługo po śmierci Czarnobrodego, dnia 12 grudnia 1718 roku, czasy Nassau jako pirackiej republiki dobiegły końca wraz z egzekucją dziewięciu prowodyrów schwytanych przez Hornigolda, byłego dowódcę Czarnobrodego. Osławiony skarb Czarnobrodego został przez niego tak dobrze ukryty, że pomimo upływu 300 lat nadal nie został odnaleziony – jego położenie było znane jedynie samemu kapitanowi i niektórym członkom jego załogi pokonanej przez Roberta Meynarda. Osoby, które udzieliły poparcia w zamian za skarb Czarnobrodego, nigdy go nie otrzymały pomimo intensywnych poszukiwań.

Dodatkowa literatura dla zainteresowanych:

1.https://histmag.org/Czarnobrody-najbardziej-przeceniany-pirat-w-historii-11459
2.https://szanty24.pl/czarnobrody-szalony-kapitan-czy-specjalista-od-wizerunku/
3.https://puntovita.pl/edward-teach-czarnobrody/
4.https://sailbook.pl/slynni-piraci-edward-teach-czarnobrody/
5.https://www.worldhistory.org/Blackbeard/
6.https://allthatsinteresting.com/blackbeard
7.https://www.rmg.co.uk/stories/topics/blackbeard-edward-teach-pirate
8.https://bigthink.com/the-past/blackbeard-history-thatch/
9.https://www.smithsonianmag.com/history/three-centuries-after-his-beheading-kinder-gentler-blackbeard-emerges-180970782/
10.https://www.history.com/news/blackbeard-pirate-killed
11.https://www.thehistorypress.co.uk/articles/10-facts-about-blackbeard/
12.https://royalarmouries.org/stories/popular-culture/blackbeard-facts/
13.https://www.qaronline.org/history/blackbeard-history-dreaded-pirate
14.https://www.qaronline.org/history/ships-journey
15.https://www.tygodnikprzeglad.pl/czarnobrody-piekielny-pirat/
16.https://www.tawernaskipperow.pl/czytelnia/rejs-po-historii/sylwetki-piratow-blackbeard-czarnobrody/774
17.https://www.britannica.com/biography/Blackbeard
18.https://villains.fandom.com/wiki/Blackbeard
19.https://pirates.fandom.com/wiki/Blackbeard
20.https://www.rejsomat.pl/szanta/czarnobrody-kapitan-czarnobrody-nasz-kapitan-byl-a-zwal-sie-edwa