Eksperyment z podwójną szczeliną jest jednym z najbardziej fascynujących doświadczeń w fizyce kwantowej. Gdy przeprowadzimy go z falami świetlnymi, widzimy klasyczny wzór interferencyjny – układ jasnych i ciemnych prążków na ekranie za szczelinami, co wskazuje, że światło zachowuje się jak fala. Co ciekawe, kiedy wykonujemy ten eksperyment z pojedynczymi cząstkami, np. fotonami lub elektronami, i wysyłamy je pojedynczo przez szczeliny, nadal pojawia się wzór interferencyjny, tak jakby cząstka przechodziła jednocześnie przez obie szczeliny i interferowała sama ze sobą.
Jednak, gdy umieścimy detektory przy szczelinach, aby śledzić, przez którą szczelinę przechodzi cząstka, interferencja zanika, a na ekranie pojawiają się dwie wyraźne linie odpowiadające dwóm szczelinom – co sugeruje, że cząstki zaczynają zachowywać się jak klasyczne obiekty, a nie fale. To zjawisko wskazuje, że sam akt obserwacji wpływa na wynik eksperymentu.
Często porównuje się to do renderowania rzeczywistości przez wszechświat, tak jakby rzeczywistość była inna w zależności od tego, czy ją obserwujemy, czy nie. W rzeczywistości jest to jedna z podstawowych zagadek mechaniki kwantowej, która skłania do refleksji nad naturą rzeczywistości i rolą obserwatora w fizyce kwantowej.
