Dzidki, pamiętacie najgłośniejszy podwodny zarejestrowany dźwięk, czyli Bloop? O ile on sam może i jest najgłośniejszy, o tyle nie brzmi najbardziej niepokojąco, a jego częstotliwość w miarę pokrywa się z dźwiękami osuwających się lodowców, ocierających o siebie pod wodą płyt tektonicznych oraz z odłamkami meteorytów wpadającymi do wody – wszystkie te dźwięki łączy charakterystyczny odgłos „bloop”. Jednak inaczej jest w przypadku najgroźniej brzmiącego z 6 niezidentyfikowanych podwodnych dźwięków, czyli Upsweep – jego częstotliwość nie pokrywa się z niczym nam znanym, zaś sam dźwięk brzmi strasznie niepokojąco… ale to nie jedyny martwiący naukowców sygnał.

Upsweep – Najbardziej niezidentyfikowany ze wszystkich podwodnych dźwięków

Dźwięk nazwany Upsweep został zarejestrowany w sierpniu 1991 roku przez amerykańską instytucję rządową NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration), która zajmuje się prognozowaniem pogody oraz przewidywaniem klęsk żywiołowych, sztormów oraz wielu innych ekstremalnych zjawisk pogodowych. Jest to pierwszy z sześciu zarejestrowanych podwodnych dźwięków nieznanego pochodzenia. Rejestracji dokonano przy pomocy zdemobilizowanego systemu wojskowego SOSUS (Sound Surveillance System), który jest specjalnym systemem obserwacji akustycznej - dokonuje jej przy pomocy sensorów pasywnych. Urządzenie to potrafi rejestrować dźwięki z wielkich przestrzeni oceanicznych. Początkowo wykorzystywany był do namierzania radzieckich okrętów podwodnych, jednak z czasem zmieniono je w narzędzie pomiarowe do badania dna oceanu wykorzystując zasięg sonarowy.

Upsweep zarejestrowano na Oceanie Pacyficznym w głębinach na zachód od południowego krańca Ameryki Południowej, jednak jest położony znacznie bliżej Australii, niż zarejestrowany 6 lat później Bloop (mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Ameryką Południową a Australią). Składa się z długiego ciągu wąskopasmowych, narastających dźwięków trwających kilka sekund podczas trwania całego zjawiska, które podczas pierwszej rejestracji osiągnęło imponującą długość 9 minut i 35 sekund. Co ciekawe, poziom jego źródła jest wystarczająco wysoki, aby był rejestrowany na całym Oceanie Pacyficznym (pomimo tego, że Bloop jest najgłośniejszy, Upsweep również jest bardzo donośny – a także również głośniejszy, niż dźwięki wydawane przez płetwale błękitne). Źródło może być w przybliżeniu lokalizowane 54°00′00″S 140°00′00″W. Jest to okolica bliska miejsca wulkanicznej aktywności sejsmicznej, jednak pomimo tego pochodzenie dźwięku jest w dalszym ciągu nieznane, gdyż częstotliwość Upsweep nie pokrywa się z erupcją żadnych wulkanów (lądowych i podwodnych). Dodatkowo ogólny poziom źródła spada od pierwszego zarejestrowania w 1991 roku, ale w dalszym ciągu dźwięki są regularnie rejestrowane przez oceanografów i sejsmografów NOAA.

Cykliczność Upsweep – Na co może wskazywać?

Poza częstotliwością niepodobną do żadnego znanego dotychczas zjawiska, jest jeszcze jedna rzecz, która martwi w dźwięku Upsweep i wyróżnia go na tle wszystkich 6 niezidentyfikowanych dźwięków (Julia, Train, Slowdown, Whistle, Bloop i oczywiście Upsweep), a mianowicie… jest on jedynym dźwiękiem sezonowym, który powtarza się cyklicznie w tym samym miejscu (aż dwa razy do roku – na wiosnę i jesień, jednak nie wiadomo, czy jest to zależne od jego źródła czy też sezonowych zmian środowiska propagacji). Niestety głębiny w miejscu jego występowania są nadal niezbadane i zbyt głębokie, aby móc określić jego przyczynę. Jego regularność może wskazywać zarówno na jakieś nieznane nam klęski żywiołowe, do których dochodzi w głębinach oceanu i z jakiejś przyczyny występują regularnie, jak i… na nowy gatunek o niewyobrażalnych rozmiarach i wydawane przez niego dźwięki godowe (gdyż wiele gatunków żyjących pod wodą wydaje specyficzne, niczemu niepodobne dźwięki w okresie godowym).

Jednak naukowcy nie chcą niczego zakładać, póki nie zbadają dokładniej przyczyny występowania dźwięku, ale nie wykluczają tej możliwości – zwłaszcza, że dźwięk ten nie jest podobny do żadnego ze znanych dotychczas gatunków występujących w morzach czy oceanach, zaś budowa ich strun głosowych sprawia, że teoria ta jest raczej wykluczana i poddawana dużym wątpliwościom. Pomimo występowania nieopodal miejsca zwiększonej aktywności wulkanicznej, sama częstotliwość zarejestrowanego dźwięku nie pokrywa się z nią, stąd też powstała teoria, że być może jest to nowy gatunek, który po prostu upodobał sobie życie w takim miejscu. Dodatkowo, im większa głębokość, tym większe ciśnienie, a co za tym idzie – mniejsze zagęszczenie organizmów żywych, co oznacza, że potencjalny gatunek dużych rozmiarów miałby szansę rozwijać się w takim mało zamieszkanym miejscu, jednak musiałby spełniać wiele warunków, które umożliwiałyby mu dostosowanie się do takiego środowiska. Na tą chwilę jest tyle wykluczających się teorii dotyczących źródła Upsweep, że żadna z nich nie została potwierdzona. Jednak to właśnie ta cykliczność budzi największe wątpliwości, a jednocześnie umożliwia odkrycie źródła, jeśli technologia pomiarowa rozwinie się dostatecznie, aby umożliwić przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań.

Inne dźwięki nieznanego pochodzenia

Dopiero po Upsweep zaczęły pojawiać się kolejne niezidentyfikowane dźwięki, które zarejestrowano w następującej kolejności:

• Train (dźwięk przypominający jadący pociąg zarejestrowany 5 marca 1997 r. – jedyny znajdujący się dalej od pozostałych 5 niezidentyfikowanych dźwięków, bliżej Morza Rossa niedaleko Cape Adare na Antarktydzie, przez co powstała teoria, że dźwięk ten został wywołany bardzo powoli osuwającym się do morza kawałkiem lodowca);

• Slowdown (najdłużej trwający z zarejestrowanych przez NOAA niezidentyfikowanych dźwięków nieznanego pochodzenia, którego prędkość zmniejszała się przez cały czas jego występowania - został zarejestrowany19 maja 1997 r.);

• Whistle (dźwięk o dużej głośności brzmiący niczym gwizd został zarejestrowany 7 lipca 1997 r. przez tylko jeden z hydrofonów, czyli podwodnych mikrofonów stosowanych przez NOAA – był jednorazowy, bardzo krótki i występował na dużej głębokości, co utrudnia snucie teorii na temat jego pochodzenia czy prowadzenie dalszych badań w celu ustalenia jego źródła);

• Bloop (zarejestrowany w sierpniu 1997 r., jednak brakuje danych o dokładnym dniu jego odnotowania – wspomniany już w innej dzidce najgłośniejszy z niezidentyfikowanych podwodnych dźwięków zarejestrowanych przez NOAA, który powtórzył się w tym samym miejscu jeszcze kilkukrotnie na przestrzeni lat Przypomina on charakterystyczne bulgotanie, skąd nazwa. Powstały liczne teorie na temat jego źródła, w tym ta o C’thulhu. Zapomniałam poprzednio dodać, skąd te przypuszczenia – otóż źródło zarejestrowania Bloopa znajdowało się blisko punktu z opowiadań H. P. Lovecrafta – miasta R’yleth powstałego jeszcze w czasach, kiedy nie było ludzi, zaś w budowlach tego miasta zamknięty był sam Wielki Przedwieczny – C’thulhu wraz z innymi istotami morskimi);

• Julia (zarejestrowany przez NOAA dnia 1 marca 1999 r. dźwięk opisywany jako „skomlący” – trwał przez 2 minuty 43 sekundy i był na tyle głośny, że było go słychać przez cały zestaw równikowych hydrofonów Pacyfiku).

Dodatkowa literatura dla zainteresowanych zagadnieniem:

1.https://www.pmel.noaa.gov/acoustics/sounds/upsweep.html
2.https://oceanexplorer.noaa.gov/explorations/sound01/background/seasounds/seasounds.html
3.https://www.livescience.com/24303-spooky-science-unexplained-ocean-sounds.html
4.https://mlodytechnik.pl/technika/30104-tajemnicze-dzwieki-z-glebin
5.https://www.nhpr.org/post/mysterious-sounds-depths-sea-sky-overhead
6.https://www.livescience.com/24303-spooky-science-unexplained-ocean-sounds.html
7.https://science.howstuffworks.com/science-vs-myth/unexplained-phenomena/10-unidentified-sounds.htm
8.https://scienews.com/pl/d-wi-k-i-akustyka/12194-jakie-s-mistyczne-d-wi-ki-pod-wod-w-oceanie-i-sk-d-one-si-bior.html
9.https://www.deepseanews.com/2010/04/mysterious-sounds-from-the-deep/
10.https://www.mentalfloss.com/article/62731/9-strange-sounds-no-one-can-explain
11.https://cosmosmagazine.com/earth/earth-sciences/5-sounds-science-cant-explain/
12.https://markosun.wordpress.com/2014/06/17/unexplained-strange-sounds-from-the-ocean/
13.https://www.wikiwand.com/en/List_of_unexplained_sounds

Dzidki, czy kojarzycie może, czym jest Bloop? To określenie przypisano tajemniczemu dźwiękowi, który został zarejestrowany w 1997 roku przez amerykańską instytucję rządową NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration), która zajmuje się prognozowaniem pogody oraz przewidywaniem klęsk żywiołowych, sztormów oraz wielu innych ekstremalnych zjawisk pogodowych. Rejestracji tego dźwięku o ultraniskiej częstotliwości dokonano kilkukrotnie z wykorzystaniem zdemobilizowanego systemu wojskowego SOSUS (Sound Surveillance System), który jest specjalnym systemem obserwacji akustycznej, której dokonuje przy pomocy sensorów pasywnych. Potrafi rejestrować dźwięki z wielkich przestrzeni oceanicznych i początkowo wykorzystywany był do namierzania radzieckich okrętów podwodnych. Bloop został przez niego zarejestrowany po raz pierwszy przez nieco ponad minutę. Zaobserwowano go z dalekiego punktu w Oceanie Pacyficznym, na zachód od południowego krańca Ameryki Południowej. Od tamtego czasu rejestracji dokonano kilkukrotnie.

Dlaczego Bloop wywoływał niepokój?

Pierwsze zarejestrowanie dźwięku nazwanego „Bloop” (od charakterystycznego odgłosu, który określono jako wypuszczanie niezwykle wielkiego bąbelka powietrza o podobnym brzmieniu, co nadana mu nazwa) trwało niewiele minutę i przy pomocy SOSUS naukowcy z NOAA określili jako dźwięk o narastającej częstotliwości oddalony aż o około 5 tysięcy kilometrów od miejsca rejestracji, na podstawie czego obliczono, że jest on znacznie głośniejszy, niż najgłośniejszy znany dźwięk wydawany przez największe zwierzę – płetwala błękitnego. Wykluczono, żeby ten dźwięk miał być wydawany przez jakąkolwiek technologię ze względu na charakterystyczne brzmienie – ani okręty podwodne, statki, bomby czy inne ładunki wybuchowe albo broń. Ponadto dźwięk określono jako znacznie głośniejszy od nich. I to wywołało niepokój.

Zew Cthulhu czy nieznany dotąd największy żywy organizm?

Ustalono, że nie może to również być żaden znany dotychczas żywy organizm, tym bardziej, że źródło dźwięku pochodziło z takich głębokości, na których niewiele organizmów żywych jest w stanie przeżyć. Na dodatek wykluczono możliwość, aby był to ponadprzeciętnej wielkości osobnik któregokolwiek ze znanych gatunków zwierząt morskich charakteryzujących się dużymi rozmiarami. Obliczono, że aby jakiekolwiek żyjące stworzenie wydało dźwięk o takiej głośności i brzmieniu, musiałoby mieć nieproporcjonalnie duży i bardzo rozwarty otwór gębowy. Podanie tej informacji prasie zaczęło wzbudzać niepokój i panikę, pojawiły się pierwsze domysły odnośnie potencjalnych rozmiarów i wyglądzie głębinowego potwora, zaś nieco potem pojawiły się pierwsze plotki, jakoby Cthulhu – wielki przedwieczny potwór z dzieł grozy H. P. Lovecrafta o wyglądzie głowy przypominającym nieco legendarnego krakena miał spać na dnie oceanu, zaś wybudzenie go ze snu może sprowadzić prawdziwy koszmar.

Próby wyjaśnienia pochodzenia bloopa

W 2001 roku doktor Christopher Fox z National Oceanic and Atmospheric Administration wysnuł teorię, że dźwięk może być wywołany przez odrywające się lodowce na Antarktydzie, które spadając do wody wydają głośny dźwięk, który wykrywany jest dopiero tysiące kilometrów dalej. Miało być to spowodowane masą uderzających w taflę wody lodowców. Pomimo, że ani dźwięk bloop nie wydawał się podobny do osuwających się lodowców ani też nie zgadzała się odległość, czy częstotliwość, przez wiele lat to właśnie ta teoria pozostawała najbliższa wyjaśnieniu pochodzenia tego dźwięku.

Następnie w 2004 roku chiński oceanograf Xunbo Xie ustalił, że zmiany kształtu fali z wykrytego dźwięku mogą być również spowodowane tak zwanymi wzorcami promieniowania zależnymi od częstotliwości kątowej, związanymi z trybem antysymetrycznym ruch pokrywy lodowej. Za emisje akustyczne podobne do tych z cielenia lodowego są odpowiedzialne dwa procesy znane jako tarcie i ryflowanie. Tarcie obejmuje dwa lub więcej obszarów zagęszczonych kry lodowcowej, które są spychane do siebie, wywołując deformację ścinania na ich krawędziach i wyzwalając fale ścinania spolaryzowane poziomo, czyli tak zwane fale SH. Występują one wtedy, kiedy lód ugina się lub ślizga na grzbietach lodowców.  Według Xunbo Xie oba zdarzenia spowodują powstanie dźwięku w sekwencji rozpadu kry. Wyjaśnił on, że jest to równanie falowe wynikające z deformacji ścinającej w krze lodowej z efektem tarcia sprzężonym z krą przez granicę z sąsiednim lodem , podczas gdy odkształcenia grzbietowe ujawnione przez to zdarzenie wskazują, że proces awarii jest związany z procesem kruszenia, który uszczelnia szczeliny powietrzne lub próżniowe między krami lodowymi. Sygnały akustyczne emitowane przez ten proces awarii są podobne do tych emitowanych z zapadającego się pęcherzyka powietrza w płynie.

Dalsze badania nad Bloopem

Po skierowaniu dalszych badań do grupy sejsmologów NOAA i Oregon State University, polski badacz Robert Dziak z Hatfield Marine Science Center po wielu latach badań w 2012 roku ogłosił, że dźwięk ten nie może być wydawany przez zwierzę. Przyznał, że może to być wspomniany wcześniej efekt osuwania się lodowców bądź… innego zjawiska sejsmologicznego ze względu na to, że lodowce są oddalone zbyt daleko i dźwięk ten nie powinien być aż tak głośny. To dało podstawę do prowadzenia dalszych badań. Postawiono nową teorię, że może to być dźwięk wydawany przez nachodzące na siebie płyty tektoniczne, co powoduje taką głośność.

Dopiero w 2021 roku NASA odkryło, że uderzające o powierzchnię Marsa meteoryty wydają dźwięki, które przypominają wspomnianego Bloopa. Zaowocowało to powstaniem nowej teorii, jakoby dźwięk „Bloop” wynikał z uderzenia meteorytu w taflę oceanu. Obalałoby to problem dużej odległości fragmentów rozpadających się lodowców, gdyż meteoryty mogły uderzyć bliżej, stąd taki silny dźwięk i odległość. Jest to dosyć nowa teoria, dlatego wymaga kolejnych lat badań nad jej potwierdzeniem i konieczność rejestracji dźwięków uderzanych o taflę oceanu fragmentów meteorytów.

Warto także podkreślić, że NOAA zarejestrowała w trakcie przeprowadzanych badań pięć innych dźwięków nieznanego pochodzenia. Nadano im nazwy: Julia, Train, Slow Down, Whistle i Upsweep. O ile najwięcej informacji uzyskano o samym Bloopie, pozostałe z wymienionych nadal pozostają jedną wielką zagadną ze względu na inną częstotliwość i wydawany dźwięk.

Dodatkowe źródła dla zainteresowanych:

1.https://oceanservice.noaa.gov/facts/bloop.html
2.https://drgeophysics.wordpress.com/2010/05/02/the-bloop-loudest-sound-ever-recorded-on-earth-source-unknown/
3.https://www.damninteresting.com/retired/the-call-of-the-bloop/
4.https://edition.cnn.com/2001/TECH/science/09/07/listening.ocean/index.html
5.https://www.wired.co.uk/article/bloop-mystery-not-solved-sort-of
6.https://www.vice.com/en/article/8qpvdx/the-bloop-an-underwater-mystery-that-took-nearly-20-years-to-solve
7.https://www.urbo.com/content/this-is-what-actually-caused-that-underwater-bloop-sound/
8.https://blogs.unimelb.edu.au/sciencecommunication/2018/10/21/the-bloop-it-came-from-the-deep/
9.https://education.nationalgeographic.org/resource/plate-tectonics
10.https://physics.aps.org/articles/v15/164
11.https://www.popsci.com/science/mars-lander-meteoroid-sound/