Wprowadzenie

Z poprzednich dzid mogliście się dowiedzieć o historii monety polskiej przed wprowadzeniem oficjalnie waluty "Złoty" na terenie naszego kraju. Myślę, że jesteśmy gotowi aby przybliżyć sobie wiedzę o monetach, a konkternie monetach II Rzeczypospolitej.
Ta seria dzid będzie opowidać tylko o monetach będących prawnie w obiegu i do niego przeznaczonych, które ostatecznie się w nim nie znalazły. Jeśli odzew będzie pozytywny to kolejne części mogę zrobić o odmianach (różnice w wykonaniu stempla do bicia monet), o monetach bitych jako próby, a także o monetach bitych okolicznościowo przez Mennicę Warszawską oraz destruktach (monety z defektem, jak powstały i na jakie typy się dzielą). Jeśli starczy mi sił i chęci to mogę też się podjąć wyzwania omówienia konkretnych projektów monet, które nie zostały nigdy wybite.

Monety II RP

Monety możemy dzielić na monety groszowe i monety złotowe. Do monet groszowych zaliczamy kolejno: 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr oraz 50 gr. Z kolei monety złotowe to 1 zł, 2 zł, 5 zł, 10 zł oraz 20 zł (złote monety 10 zł oraz 20 zł nigdy nie trafiły do obiegu, ale zostały wybite jako do niego przeznaczone).

Zapraszam na kolejne części i omówienie konkretnych monet. Zacznę od 1 grosza i będę przechodził do wyższych nominałów.

Jak już wiemy z poprzedniej części wzory monet zostały wyłonione w konkursach, ale do ich wybicia potrzebny był nakład sił i środków, a podstawą była mennica, która w odradzającej się Polsce była słabo wyposażona. Także teraz krótka rozprawka na temat mennictwa. Zapraszam.

Mennica Polska w Warszawie

Początki Mennicy Warszawskiej sięgają roku 1766 roku kiedy to któl Stanisław August Poniatowski wprowadził reformę monetarną (w roku 1765 król powołał Komisję Skarbową i kupił posesję z pałacem przy ulicy Bielańskiej w Warszawie pod budowę mennicy). Oficjalnie data 10 lutego 1966 jest określana jako data powstania Mennicy oraz wprowadzenia królewskiej reformy. W roku 1791 mennica ustanowiła swój znak menniczy - M.V bądź M.W (skrót od Mennica Warszawska). W wyniku rozbiorów mennica zaprzestała działalności w latach 1796-1810. Po tym okresie rozpoczęła bicie monet dla Księstwa Warszawskiego, a po kongresie Wiedeńskim biła monety dla powstałego Królestwa Polskiego. Od roku 1842 rozpoczęło się stopniowe ograniczanie działalności Mennicy Warszawskiej. W roku 1850 zmieniono znak menniczy MW na pisane cyrylicą ВМ. Rok później otwarto Główną Probiernię przy Mennicy Warszawskiej. W 1865 produkcja została zatrzymana. Ostateczna likwidacja nastąpiła w roku 1867 i z dniem 1 stycznia 1868 mennica została przez władze carskie zamknięta. Budynek byłej już mennicy władze carskie rozebrały w 1907 roku pod budowę banku.

Mennica Warszawska w okresie II RP

W roku 1924 premier Władysław Grabski powierzył misję budowy i organizowania Mennicy Państwowej Janowi Aleksandrowiczowi, który do tej pory był vice-dyrektorem Głównego Urzędu Pobierczego. Mennica na czele z dyrektorem Aleksandrowiczem rozpoczęła pracę 14 kwietnia 1924 roku. Jej nową siedzibą był budynej przy ulicy Markowskiej 18 na warszawskiej Pradze. Mennica nie mając odpowiedniego sprzętu zamawiała bicie monet w mennicach zagranicznych mieszczących się w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Austrii, Szwajcarii czy też Fracji (o tym opowiem omawiając konkretne monety).

Ciekawostki

1. Jan Aleksandrowicz ustanowił jako znak mennicy herb Kościesza (wywodził się z rodziny szlacheckiej, którego herbem była właśnie Kościesza).

2. W 1924 roku prasa pisała o sukcesie Mwnnicy i kontrakcie na bicie monet tureckich. Rozmowy były prowadzone, jednak strona turecka po niezapowiadanej wizycie w mennicy przerwała rozmowy.

3. Liczarki do liczenia monet używały dużej drewnianej deski z dwustoma wgłębieniami.

4. Do bicia monet srebrnych używano kruszcu z polskiego skarbca, który był dostarczany do zagranicznych mennic.

5. Tylko około 25% monet będących w obiegu zostałow wybitych w Mennicy Warszawskiej.

Źródła:

- Wikipedia
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- monetyforum.pl
- katalog monet
- portalnumizmatyczny.pl
- Strona Mennicy Warszawskiej

II Rzeczpospolita i jej waluty po 11 listopada 1918

Polska po zakończeniu I Wojny Światowej, a tym samym zaborów państwo polskie borykało się z wieloma problemami. Jednym z nich był spadek w postaci systemu monetarnego państw zaborczych.
Tak oto po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku w obiegu znajdowały się: korona austriacka, marka niemiecka i marka polska. Naczelnik Państwa 7 grudnia 1918 roku wydał dekret o ustanowieniu marki polskiej prawnym środkiem płatniczym na terenie całej II Rzeczypospolitej. W kolejnym roku z obiegu wycofano koronę austriacką, a w latach 1920 i 1922 stopniowo wycofywano marki niemieckie. W międzyczasie ustawą z 28 lutego 1919 r. (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 20 poz. 230) Sejm zdecydował o wprowadzeniu w Polsce w przyszłości złotego.

Inflacja

Wyniszczenie ziem polskich przez przejście przez nie frontu I Wojny Światowej oraz późniejszą wojnę z Bolszewikami doprowadziło do stopniowo rosnącej inflacji. Marka polska stała się bardzo podatna na wahania gospodarki. Dla przykładu: po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej kurs dolara do marki wynosił 1:17 000, z kolei w roku 1922 po zabójstwie prezydenta Narutowicza było to już 1:33 000. 1 marca 1923 roku prezydent Stanisław Wojciechowski odbył naradę z byłymi ministrami i powołał na Ministra Skarbu Władysława Grabskiego. Wprowadzony został podatek infacyjny doprowadził do chaosu, strajków i groźby realnej rewolucji.

Plan naprawczy Władysława Grabskiego

Po upadku rządu Władysława Sikorskiego Premierem został Wincenty Witos, który pozostawił na stanowisku Ministra Skarbu Władysława Grabskiego. Minister zaproponował plan naprawczy mający na celu zmniejszenie deficytu budżetowego poprez zaciągnięcie pożyczki zagranicznej, wprowadzenie nowego podatku (tzw. podatek majątkowy) oraz zaplanował zmniejszenie wydatków publicznych na kolej i wojsko. Sejm jednak odrzucił plan, a brak wsparcia ze strony Witosa i nieprzychylna postawa wobec prezydenta sprawiły, że 1 lipca 1923 roku Władysław Grabski podał się do dymisji. Dodam tylko, że w czasie panowania centroprawicowego ugrupowania inflacja przerodziła się w hiperinflację, a ceny wzrosły 286 krotnie co przelało czarę społecznej goryczy.

Reforma walutowa Premiera Grabskiego

Zła polityka fiskalna i wojnyy stronnict postawiły II Rzeczpospolitą nad skrajem przepaści. 17 grudnia 1923 roku na mocy dekretu prezydenta Stanisława Wojciechowskiego na Premiera powołano Władysława Grabskiego, który jednocześnie objął tekę Ministra Skarbu. Katastrofalną politykę kraju i niestabilność systemu obrazuje fakt, iż nowo zawiązany Rząd był 12 w okresie 5 lat od odzyskania przez Polskę niepodległości. 20 grudnia 1923 roku premier wygłosił swoje słynne exposé. Deklarował on reformę walutową i zrównoważenie budżetu - ujednolicenie przychodów i rozchodów państwa oraz zdławienie inflacji. Odbyło się również głosowanie nad przyzaniem Rządowi wotum zaufania. Za głosowało 194 posłów ugrupowań centro-prawicowych, przeciw było 76 posłów partii komunistycznych i mniejszości narodowych, wstrzymało się. 174 posłów głównie partii lewicowych. 11 stycznia 1924 roku przyznano Rządowi specjalnego pełnomocnistwa popartego Ustawą o naprawie skarbu państwa i reformie walutowej na okres pół roku. Na efekty pracy Rządu tzw. pozaparlamentarnych fachowców nie trzeba było długo czekać. W tym samym miesiącu wydano specjalne rozporządzenie ustanawiające nową walutę oraz powołano jej emitenta - Bank Polski, który zastępował zlikwidowaną jednocześnie Polską Krajową Kasę Pożyczkową. W lutym Rząd ogłosił uzyskanie równowagi budżetowej, co ustabilizowało kurs dolara i pozwoliło zakończyć emisję marki polskiej w marcu 1924 roku.

Nowa waluta złoty

Zwieńczeniem reformy pieniężnej przeprowadzonej przez Premiera Władysława Grabskiego i jego Rząd specjalistów było wprowadzenie 29 kwietnia 1924 roku do obiegu nowej waluty. Nim jednak tego dokonano trzeba było ją zaprojektować i określić nominały, o tym w części 3.

Źródła:
- Wikipedia
https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82oty
https://pl.wikipedia.org/wiki/Hiperinflacja
https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Grabski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Reforma_walutowa_W%C5%82adys%C5%82awa_Grabskiego
- Histmag
https://histmag.org/Rzad-ostatniej-szansy-rzad-sukcesu-drugi-rzad-Wladyslawa-Grabskiego-8838
- Youtube
https://www.youtube.com/watch?v=8GVUHwVIz5Y
https://www.youtube.com/watch?v=pclXyp5DQu4
- Źródła własne i kroniki

Złoty w okresie I Rzeczpospolitej oraz w czasie zaborów

Złoty jako moneta pojawiła się po raz pierwszy w 1663 r. za sprawą Jana Kazimierza pod postacią tymfa bitego w lichej jakości srebrze (powodem było wyniszczenie gospodarki po wielu wojnach m.in ze Szwedami, Turkami, Kozakami, ale to temat na osobną dzidę). W XIV i XV w. Złotym nazywano złote dukaty zagraniczne z obiegiem w Polsce, jak i bite przez władców Polski. Początkowo wartość złotego obliczano na 14 groszy. Uchwałą sejmu z 1496 r. ustalono kurs złotego na 30 groszy. Z biegiem czasu kurs ten nie utrzymał się, a powodem był zmieniający się parytet srebra i złota. W tym okresie zmieniono jednostkę obrachunkową i była ona równa 30 groszy , określano ją jako złoty polski. Złoty dukat natomiast otrzymał nazwę czerwony złoty. W XVII w. 1 złoty czerwony przeliczany był na 4 do 6 złotych polskich. Reforma monetarna króla Stanisława Augusta ustaliła jednostką zasadniczą o kursie 1 złoty polski = 30 groszy. Stosunek ten utrzymał się przez czasy Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Mennica warszawska biła monety złotowe do 1841 r.

Okres po I Wojnie Światowej

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r. Na terenie II Rzeczypospolitej znajdowały się w obiegu: korona austriacka, marka niemiecka i marka polska (waluta Królestwa Polskiego zwane też kongresowym). Dekretem Naczelnika Państwa z 7 grudnia tego roku marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym w całym kraju (W styczniu 1920 Sejm RP ustanowił jako jedyną walutę państwa polskiego markę polską).

Ustawą z 28 lutego 1919 r. (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 20 poz. 230) Sejm zdecydował o wprowadzeniu w Polsce w przyszłości złotego zamiast lecha, który był walutą zaproponowaną przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową w ustawie z 5 lutego 1919 r. (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 14 poz. 174). W ramach ciekawostki dodam, że poza lechem i złotym dyskutowano też nazwanie waluty jako „pol”, którego nazwa cieszyła się podobnym poparciem do lecha i złotego oraz mniej popularne „piast", „sarmat" lub „kościuszko". W tym okresie debatowano nad powołaniem nowego banku emisyjnego pod nazwą Bank Polski w miejsce PKKP, ale sprawę odłożono (w czasie tym niepokój budziło zagrożenie zza wschodniej granicy). Sytuację Skarbu Państwa pogarszała stopniowo coraz bardziej wojna z Bolszewikami, która wybuchła 14 lutego 1919 i zakończyła się 18 października 1920 (dekret pokojowy podpisano 18 marca 1921 roku). PKKP zmuszona była poprzez naciski rządu i przedsiębiorców luzować politykę kredytową. Dodatkowa emisja pieniądza doprowadziła do tego, iż marka polska zaczęła podlegać stopniowej inflacji. Między rokiem 1920-1923 dochodziło do częstych zmian w rządzie oraz do walki stronnictw, którego wynikiem było zabójstwo prezydenta Narutowicza. To wszystko spowodowało hiperinflację, wynikiem której była destabilizacja gospodarki. Okoliczności te doprowadziły do upadku rządu Witosa i powołania na premiera Władysława Grabskiego, który jednocześnie objął tekę Ministra Skarbu. Celem rządu była pełna reforma walutowa i stabilizacja gospodarki.

W styczniu 1924 r. rząd wydał rozporządzenie ustanawiające nową walutę – złotego i powołał jej emitenta – Bank Polski, który zastąpił zlikwidowaną Polską Krajową Kasę Pożyczkową i jako wyłączny emitent waluty państwowej z dniem 28 kwietnia 1924 roku. Przeprowadzono pełną wymianę marek polskich na złote, przy utrzymaniu w obiegu obu walut do końca czerwca 1924 r. (możliwość wymiany marek na złote zachowano do 31 maja 1925 r.). Stosunek wymiany marki polskiej na złotego Grabski ustanowił na 1 800 000:1.

Zapraszam do dyskusji w komentarzach, konstruktywną krytykę i sugestie. 
Mam nadzieję, że tym razem Admin nie usunie tej i kolejnych dzidek z serii "Historia złotego".
Więcej już wkrótce.

Dzień dobry, jako że jestem świeżak to chciałbym się przedstawić. Mam na imię Paweł i jak nick wskazuje jestem z Białegostoku ;p Chciałbym w przyszłości poczynić kilka dzid o tematyce detektorystyki i numizmatyki II Rzeczpospolitej. A teraz, jak to nasza społeczność ma w zwyczaju powiadać - wypierdalam ;)

100 000 ZŁOTYCH ŻOŁNIERZ POLSKI NA FRONTACH II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARVIK 1940


Rok Emisji - 1991
Stempel - lustrzany
Nominał - 100 000 złotych
Nakład - 12 000
Stop - Ag 750
Średnica / Rozmiar - Ø 32,00 mm
Dodatkowe uszlachetnienie - brak
Waga w gramach - 16,5 g
Rant - gładki
Seria Tematyczna - Temat Indywidualny / Okolicznościowy

Ceny:
Sklep ~270 zł
Osoba prywatna ~200 zł
NGC PF69 od 400 zł

Brag monet w max nocie.

Polska moneta kolekcjonerska wydana przez Mennicę Warszawską o nakładzie 12 000 sztuk. Moneta upamiętnia Żołnierzy Polskich na Frontach II Wojny Światowej - Narvik 1940. Bitwa stoczyła się pomiędzy siłami niemieckimi, a aliantami. Bitwa trwała od 9 kwietnia do 8 czerwca 1940 roku. Na monecie przedstawiona jest Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, która brała udział w bitwie o Narwik.

 9 kwietnia 1940 r. rozpoczęła się bitwa o strategiczny norweski port Narwik, trwająca do 8 czerwca. Starcie między siłami niemieckimi a korpusem ekspedycyjnym było pierwszą zwycięską kampanią aliantów w II wojnie światowej. Od maja w walkach brała udział Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, a wcześniej w działaniach wojennych uczestniczyły polskie okręty wojenne. Brygadę utworzono 9 lutego 1940 r. jako część Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 10 kwietnia we francuskim Malestroit otrzymała sztandar. Po zdobyciu Narwiku wróciła do Francji, a po ciężkich walkach z Niemcami w Bretanii, 21 sierpnia 1940 r. została rozwiązana.

~IPN

200 000 ZŁOTYCH GEN. TADEUSZ KOMOROWSKI


Rok wydania - 1990
Nakład - 25.000
Średnica - 35,00 mm
Waga - 19,30 g
Metal - Ag 750
Rant - gładki
Stempel - lustrzany

Ceny:
Sklep - od 159 zł
Osoba prywatna - ~115 zł
NGC PF69 - od 270 zł

Brak monet z najwyższą notą.

Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz o wybuchu Powstania Warszawskiego.

Tadeusz Bór-Komorowski (1895–1966) – polski żołnierz i polityk, generał dywizji, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, Komendant Główny Armii Krajowej, premier rządu RP na uchodźstwie. Karierę zaczynał w armii austro-węgierskiej. Wziął udział w I wojnie światowej na frontach włoskim i rosyjskim, uzyskując stopień porucznika.

W 1918 roku przyjęto go do Wojska Polskiego. Walczył w wojnach z Ukraińcami i bolszewikami, dowodził Pułkami Ułańskimi. W 1924 roku został kwatermistrzem 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego, a następnie zastępcą dowódcy. Przeniesiono go do Szkoły Podoficerów Zawodowych Kawalerii we Lwowie, gdzie był komendantem, a następnie do 9. Pułku Ułanów Małopolskich, w którym pełnił funkcję zastępcy dowódcy. W 1929 roku został dowódcą tego oddziału, trzy lata później awansował na pułkownika.

Podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 roku udało mu się uniknąć niewoli. Walczył pod Górą Kalwarią i Zamościem, następnie trafił do Krakowa. Tam stworzył Tajną Organizację Wojskową, która następnie przyłączyła się do ZWZ. W latach 1940–1943 był jednym z dowódców konspiracji, obejmując w końcu stanowisko Komendanta Głównego Armii Krajowej (po aresztowaniu generała Grota-Roweckiego).

Wzbudzał wiele kontrowersji wśród towarzyszy. To on podjął decyzję o odwecie na osadnikach niemieckich wysiedlających Polaków z Zamojszczyzny i pacyfikacji osiedli ukraińskich podczas rzezi wołyńskiej oraz zarządził rozpoczęcie akcji „Burza”. Był też odpowiedzialny za wydanie ostatecznego rozkazu o wybuchu Powstania Warszawskiego. W samym dowodzeniu zrywem nie brał udziału, podjął też próbę negocjacji ze stroną niemiecką, co spowodowało konflikt z Antonim Chruścielem. Za wszelką cenę nie chciał dopuścić do przyjęcia pomocy komunistów.

Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej, skąd zwolniono go w 1945 roku. Pełnił obowiązki Naczelnego Wodza do listopada 1946 roku, następnie, w latach 1947–1949 był premierem rządu RP na uchodźstwie, a przez kolejnych pięć lat pełnił funkcję członka Rady Politycznej. Od 1956 był członkiem Rady Trzech. W ostatnich latach życia mieszkał w Londynie. Po śmierci w 1966 roku pochowano go na cmentarzu Gunnerbury.