Runit Dome na Atolu Enewetak – Największy atomowy grobowiec
Wiedza
1 r
247
Dzidki, największym na świecie składowiskiem na odpady radioaktywne jest Runit Dome na Atolu Enewetak znajdujący się na Wyspach Marshalla na Oceanie Spokojnym - nieopodal okrytego złą sławą Atolu Bikini, na którym w latach 1946-1958 miały miejsce testy atomowe i termojądrowe przeprowadzane przez Armię Stanów Zjednoczonych. Na obydwu atolach przeprowadzono liczne testy bomb atomowych i wodorowych przeprowadzonych podczas czterech operacji: Crossroads, Castle, Redwing oraz Hardtack I. Łącznie zdetonowano 67 bomb atomowych, w tym aż 20 bomb wodorowych. Warto tutaj zaznaczyć, że sam test bomby wodorowej Castle Bravo zdetonowanej w ramach testu „Operacji Castle” osiągnięto wynik 15 Mt (megaton) TNT [jest to miara tak zwanego równoważnika trotylowego, który wyrażany jest w masie trotylu – służy do pomiaru energii wybuchu danego ładunku wyrażonego najczęściej w kilotonach lub megatonach], co było aż 1000-krotnie większą eksplozją, niż podczas zrzutu bomby atomowej na Nagasaki. Z kolei detonacja bomby wodorowej Baker była tak potężna, że wywołała tsunami.
Szacuje się, że wszystkie testy atomowe i termojądrowe przeprowadzone na Atolu Bikini, które zakończyły się powodzeniem, wygenerowały aż 42,2 Mt TNT, co i tak jest łącznie znacznie mniejszym wynikiem w porównaniu do rosyjskiej Tzar Bomby, która osiągnęła wartość około 50 Mt TNT podczas testu w 1961 roku (pisałam o tym szerzej w dzidce o testach atomowych i termojądrowych na oceanach). A po tych wszystkich testach trzeba było jakoś posprzątać i gdzieś składować odpady radioaktywne – właśnie dlatego utworzono Runit Dome, który znany jest znacznie bardziej pod swoją drugą, nieoficjalną nazwą – Cactus Dome. A jaka historia się za tym kryje? Zacznijmy od czterech operacji, jakie miały miejsce na Wyspach Marshalla.
Testy atomowe na Atolu Bikini i Atolu Enewetak
Pierwsze testy na morzu miały miejsce dopiero w latach 1946-1958 na Atolu Bikini na Wyspach Marshalla w łańcuchu Ralik Chain znajdujących się na Oceanie Spokojnym i obejmującym aż 36 niedużych wysepek. Jako ciekawostkę warto dodać, że nazwa „Bikini” wzięła się od skąpych strojów modelek pozujących w tym rejonie do różnych spotów reklamowych czy kalendarzy z paniami, które najczęściej pozowały w skąpych strojach kąpielowych. Stany Zjednoczone wysiedliły ludność tubylczą zamieszkującą wspomniane wyspy (należące do Republiki Wysp Marshalla będących państwem wasalnym USA), którą przeniesiono na pobliski Atol Rongerik i obiecano, że po skończonych testach będą mogli powrócić do domu (zapewniono ich też, że odegrają ogromną rolę w zaprowadzeniu pokoju na świecie, ale oczywiście zostali oszukani).
Następnie w latach 1946-1958 zdetonowano w tym miejscu aż 23 bomby jądrowe (atomowe i wodorowe). Wyznaczono siedem miejsc testowych do wykonywania zrzutów, które wykonano zarówno na rafie koralowej, jak i w powietrzu oraz na morzu, a nawet wykonano nieudany test z łodzi podwodnej. Łączna wydajność siły wybuchowej liczyła aż 42,2 Mt TNT. Decyzja o wyznaczeniu miejsca do tak intensywnych testów wiązała się z zimnowojennym wyścigiem zbrojeń nuklearnych toczonych między USA a ZSRR. Pierwotnie plan wyznaczenia Atolu Bikini na miejsce do testów jądrowych miał pierwotnie trwać od 1946 roku do 1991 roku, ale w wyniku późniejszych komplikacji zaprzestano ich wraz z końcem 1958 roku.
Pierwsze testy na morzu miały miejsce dopiero w latach 1946-1958 na Atolu Bikini na Wyspach Marshalla w łańcuchu Ralik Chain znajdujących się na Oceanie Spokojnym i obejmującym aż 36 niedużych wysepek. Jako ciekawostkę warto dodać, że nazwa „Bikini” wzięła się od skąpych strojów modelek pozujących w tym rejonie do różnych spotów reklamowych czy kalendarzy z paniami, które najczęściej pozowały w skąpych strojach kąpielowych. Stany Zjednoczone wysiedliły ludność tubylczą zamieszkującą wspomniane wyspy (należące do Republiki Wysp Marshalla będących państwem wasalnym USA), którą przeniesiono na pobliski Atol Rongerik i obiecano, że po skończonych testach będą mogli powrócić do domu (zapewniono ich też, że odegrają ogromną rolę w zaprowadzeniu pokoju na świecie, ale oczywiście zostali oszukani).
Następnie w latach 1946-1958 zdetonowano w tym miejscu aż 23 bomby jądrowe (atomowe i wodorowe). Wyznaczono siedem miejsc testowych do wykonywania zrzutów, które wykonano zarówno na rafie koralowej, jak i w powietrzu oraz na morzu, a nawet wykonano nieudany test z łodzi podwodnej. Łączna wydajność siły wybuchowej liczyła aż 42,2 Mt TNT. Decyzja o wyznaczeniu miejsca do tak intensywnych testów wiązała się z zimnowojennym wyścigiem zbrojeń nuklearnych toczonych między USA a ZSRR. Pierwotnie plan wyznaczenia Atolu Bikini na miejsce do testów jądrowych miał pierwotnie trwać od 1946 roku do 1991 roku, ale w wyniku późniejszych komplikacji zaprzestano ich wraz z końcem 1958 roku.
Operacja Crossroads
Pierwszy z testów miał miejsce w 1946 roku i został przeprowadzony pod kryptonimem „Operacja Crossroads”. W ramach operacji zdetonowano dwie bomby atomowe (z planowanych trzech). Pierwszą z nich była bomba „Able” (23 kt TNT), którą zrzucono w lipcu 1946 roku i zdetonowano na wysokości 160 m nad docelową flotą przeznaczoną do testów. Druga z bomb nazwana „Baker” (21 kt TNT) nie była już zrzucana z powietrza, a umieszczona pod łodzią przeznaczoną do wykonania testów podwodnych, która następnie podpłynęła do floty. Po zdetonowaniu wytworzyła się duża chmura Wilsona, która spowodowała zanieczyszczenie wszystkich statków z floty i wywołała tsunami. Niestety katastrofa ta dosięgnęła również lud Bikińczyków przesiedlonych na pobliski Atol Rongerik, gdyż wniknęła w glebę, zaś sam cez został wchłonięty przez palmy kokosowe i inną roślinność spożywaną przez mieszkańców wysp, wśród których znacząco zwiększyła się umieralność (również wśród niemowląt) i zachorowania na nowotwory niedługo po wspomnianej eksplozji. W atmosferze znalazło się aż 880 tys. kiurów radioaktywnego jodu-131, wywołującego raka tarczycy. Amerykański chemik Glenn T. Seaborg będący przewodniczącym Komisji Energii Atomowej określił drugi z testów „Operacji Crossroads” pierwszą na świecie katastrofą nuklearną. Z tego powodu odwołano test trzeciej bomby atomowej, którą nazwano Charlie – nigdy jej nie zdetonowano, ale jej równoważnik trotylowy szacuje się na około 21 kt TNT.
Pierwszy z testów miał miejsce w 1946 roku i został przeprowadzony pod kryptonimem „Operacja Crossroads”. W ramach operacji zdetonowano dwie bomby atomowe (z planowanych trzech). Pierwszą z nich była bomba „Able” (23 kt TNT), którą zrzucono w lipcu 1946 roku i zdetonowano na wysokości 160 m nad docelową flotą przeznaczoną do testów. Druga z bomb nazwana „Baker” (21 kt TNT) nie była już zrzucana z powietrza, a umieszczona pod łodzią przeznaczoną do wykonania testów podwodnych, która następnie podpłynęła do floty. Po zdetonowaniu wytworzyła się duża chmura Wilsona, która spowodowała zanieczyszczenie wszystkich statków z floty i wywołała tsunami. Niestety katastrofa ta dosięgnęła również lud Bikińczyków przesiedlonych na pobliski Atol Rongerik, gdyż wniknęła w glebę, zaś sam cez został wchłonięty przez palmy kokosowe i inną roślinność spożywaną przez mieszkańców wysp, wśród których znacząco zwiększyła się umieralność (również wśród niemowląt) i zachorowania na nowotwory niedługo po wspomnianej eksplozji. W atmosferze znalazło się aż 880 tys. kiurów radioaktywnego jodu-131, wywołującego raka tarczycy. Amerykański chemik Glenn T. Seaborg będący przewodniczącym Komisji Energii Atomowej określił drugi z testów „Operacji Crossroads” pierwszą na świecie katastrofą nuklearną. Z tego powodu odwołano test trzeciej bomby atomowej, którą nazwano Charlie – nigdy jej nie zdetonowano, ale jej równoważnik trotylowy szacuje się na około 21 kt TNT.
Operacja Castle
Następna operacja miała miejsce w 1954 roku i nadano jej kryptonim „Operacja Castle”. To tutaj Stany Zjednoczone zdetonowały 1 marca 1954 roku bombę wodorową „Castle Bravo”, która była ładunkiem wybuchowym zasilanym na suche paliwo. Okazało się jednak, że wyliczenia amerykańskich naukowców były błędne, gdyż przewidywano eksplozję mieszczącą się w przedziale 4-8 Mt TNT, z kolei eksplozja wyniosła aż 15 Mt TNT, co wywołało szok naukowców, gdyż wiele narzędzi pomiarowych i jednostek umieszczonych z dala od planowanego miejsca eksplozji zostało zniszczonych. Promieniotwórcze pyły po tym wybuchu były odnotowane nawet 600 km od miejsca detonacji. Po tym wybuchu Bikińczyków, którym udało się przeżyć „promieniotwórczy śnieg” przesiedlono z Atolu Rongerik na wyspę Kili w celu zapewnienia im bezpieczeństwa, a także USA wypłaciło im odszkodowanie i zapewniło stałą pomoc ze względu na duży uszczerbek na zdrowiu mieszkańców (przed którymi Stany Zjednoczone ukryły, że po wybuchu Castle Bravo oba atole nie nadają się już do zamieszkania, jednak przez wiele lat podtrzymywano wersję, że Bikińczycy pewnego dnia będą mogli powrócić do domu). Ponadto przeprowadzono również testy innych, mniejszych bomb: Union (6,9 Mt TNT), Romeo (11Mt TNT), Koon (jedynie 110 kt TNT) oraz Yankee II (13,5 Mt TNT). Nie doszło nigdy do testów bomby Yankee I, który został odwołany. Nigdy nie podano do informacji publicznej, jaką moc oszacowano.
Następna operacja miała miejsce w 1954 roku i nadano jej kryptonim „Operacja Castle”. To tutaj Stany Zjednoczone zdetonowały 1 marca 1954 roku bombę wodorową „Castle Bravo”, która była ładunkiem wybuchowym zasilanym na suche paliwo. Okazało się jednak, że wyliczenia amerykańskich naukowców były błędne, gdyż przewidywano eksplozję mieszczącą się w przedziale 4-8 Mt TNT, z kolei eksplozja wyniosła aż 15 Mt TNT, co wywołało szok naukowców, gdyż wiele narzędzi pomiarowych i jednostek umieszczonych z dala od planowanego miejsca eksplozji zostało zniszczonych. Promieniotwórcze pyły po tym wybuchu były odnotowane nawet 600 km od miejsca detonacji. Po tym wybuchu Bikińczyków, którym udało się przeżyć „promieniotwórczy śnieg” przesiedlono z Atolu Rongerik na wyspę Kili w celu zapewnienia im bezpieczeństwa, a także USA wypłaciło im odszkodowanie i zapewniło stałą pomoc ze względu na duży uszczerbek na zdrowiu mieszkańców (przed którymi Stany Zjednoczone ukryły, że po wybuchu Castle Bravo oba atole nie nadają się już do zamieszkania, jednak przez wiele lat podtrzymywano wersję, że Bikińczycy pewnego dnia będą mogli powrócić do domu). Ponadto przeprowadzono również testy innych, mniejszych bomb: Union (6,9 Mt TNT), Romeo (11Mt TNT), Koon (jedynie 110 kt TNT) oraz Yankee II (13,5 Mt TNT). Nie doszło nigdy do testów bomby Yankee I, który został odwołany. Nigdy nie podano do informacji publicznej, jaką moc oszacowano.
Operacja Redwing
Następne testy nuklearne zostały przeprowadzone w 1956 roku w ramach „Operacji Redwing”, w której brało udział około 10000 personelu wojskowego i ludności cywilnej należących do departamentu obrony oraz AEC (w tym po raz pierwszy zezwolono na uczestnictwo kilkunastu reporterów nie posiadających poświadczenia bezpieczeństwa). Zdetonowano łącznie aż 17 bomb atomowych i wodorowych w okresie od maja do lipca nie tylko na Atolu Bikini, ale też Atolu Enewetak, przy czym wybuchy bomb Lacrosse (40 kt TNT) i Cherokee (3,8 Mt TNT) zaobserwowano nawet z pokładu statku dowodzenia Marynarki Wojennej USS Mount McKinley. Druga z nich była pierwszą w historii bombą wodorową zdetonowana w powietrzu. Na ironię wszystkim bombom podczas trwania tej operacji nadano nazwy indiańskich klanów. Łączna siła wybuchu wynosiła 5 Mt TNT (czyli ok. 21 PJ). Pozostałe bomby to: Zuni (3,5 Mt TNT), Yuma (190 t TNT), Erie (14,9 kt TNT), Seminole (13,7 kt TNT), Blackfoot (8 kt TNT), Flathead (365 kt TNT), Kickapoo (1,5 kt TNT), Osage (1,7 kt TNT), Inca (15,2 kt TNT), Dakota (1,1 Mt TNT), Mohawk (360 kt TNT), Apache (1,9 Mt), Navajo (4,5 Mt TNT), Huron (250 kt TNT) i Tewa (3,5 Mt TNT). Detonacji dokonano z barek na powierzchni morza, na suchej powierzchni, swobodnym zrzutem z powietrza oraz z wieży.
Następne testy nuklearne zostały przeprowadzone w 1956 roku w ramach „Operacji Redwing”, w której brało udział około 10000 personelu wojskowego i ludności cywilnej należących do departamentu obrony oraz AEC (w tym po raz pierwszy zezwolono na uczestnictwo kilkunastu reporterów nie posiadających poświadczenia bezpieczeństwa). Zdetonowano łącznie aż 17 bomb atomowych i wodorowych w okresie od maja do lipca nie tylko na Atolu Bikini, ale też Atolu Enewetak, przy czym wybuchy bomb Lacrosse (40 kt TNT) i Cherokee (3,8 Mt TNT) zaobserwowano nawet z pokładu statku dowodzenia Marynarki Wojennej USS Mount McKinley. Druga z nich była pierwszą w historii bombą wodorową zdetonowana w powietrzu. Na ironię wszystkim bombom podczas trwania tej operacji nadano nazwy indiańskich klanów. Łączna siła wybuchu wynosiła 5 Mt TNT (czyli ok. 21 PJ). Pozostałe bomby to: Zuni (3,5 Mt TNT), Yuma (190 t TNT), Erie (14,9 kt TNT), Seminole (13,7 kt TNT), Blackfoot (8 kt TNT), Flathead (365 kt TNT), Kickapoo (1,5 kt TNT), Osage (1,7 kt TNT), Inca (15,2 kt TNT), Dakota (1,1 Mt TNT), Mohawk (360 kt TNT), Apache (1,9 Mt), Navajo (4,5 Mt TNT), Huron (250 kt TNT) i Tewa (3,5 Mt TNT). Detonacji dokonano z barek na powierzchni morza, na suchej powierzchni, swobodnym zrzutem z powietrza oraz z wieży.
Operacja Hardtack I
W 1958 roku miejsce miały już ostatnie testy jądrowe, które nosiły kryptonim „Operacja Hardtack I”. Zostały przeprowadzone na Atolu Bikini i innych atolach na Wyspach Marshalla przeznaczonych na poligon atomowy Pacyfiku i w okresie od kwietnia do sierpnia wykonano na nich wszystkich serię łącznie 35 testów atomowych, w których brało udział łącznie 19100 osób (personelu wojskowego i ludności cywilnej). Ich łączna wartość eksplozji wynosiła 9.3 Mt TNT (czyli ok. 39 PJ). Obejmowały one zrzuty z powietrza, wybuchy z pokładu balonu, rakiet wysokościowych, na suchej powierzchni oraz eksplozje podwodne. Bomby, które testowano w górnych warstwach atmosfery i na orbicie okołoziemskiej to: Yucca (1,7 Mt TNT), Teak (3,8 Mt TNT) i Orange (3,8 Mt TNT). Z kolei na powierzchni lądu przeprowadzono testy bomb: Cactus, Koa, Quince (niewypał) i Fig (jedyne 20 t TNT). Testy z barek na powierzchni morza obejmowały bomby: Fir (1,4 Mt), Butternut (81 kt TNT), Holly (5,9 kt TNT), Nutmeg (25,1 kt TNT), Yellowwood (330 kt TNT), Magnolia (57 kt TNT), Tobacco (11,6 kt TNT), Sycamore (92 kt TNT), Maple (213 kt TNT), Aspen (319 kt TNT), Walnut (1,5 Mt TNT), Linden (11 kt TNT), Redwood (412 kt TNT), Koa (1,4 kt TNT), Elder (880 kt TNT), Oak (8,9 Mt TNT), Hickory (14 kt TNT), Sequoia (5,2 kt TNT)), Cedar (220 kt TNT), Dogwood (397 kt TNT), Poplar (9,3 Mt TNT), Scaevola (0 t TNT – niewypał), Pisonia (255 kt TNT), Juniper (65 kt TNT), Pine (2 Mt TNT), Olive (202 kt TNT) oraz Cactus (18 kt TNT). Test bomby Piniõn odwołano.
W 1958 roku miejsce miały już ostatnie testy jądrowe, które nosiły kryptonim „Operacja Hardtack I”. Zostały przeprowadzone na Atolu Bikini i innych atolach na Wyspach Marshalla przeznaczonych na poligon atomowy Pacyfiku i w okresie od kwietnia do sierpnia wykonano na nich wszystkich serię łącznie 35 testów atomowych, w których brało udział łącznie 19100 osób (personelu wojskowego i ludności cywilnej). Ich łączna wartość eksplozji wynosiła 9.3 Mt TNT (czyli ok. 39 PJ). Obejmowały one zrzuty z powietrza, wybuchy z pokładu balonu, rakiet wysokościowych, na suchej powierzchni oraz eksplozje podwodne. Bomby, które testowano w górnych warstwach atmosfery i na orbicie okołoziemskiej to: Yucca (1,7 Mt TNT), Teak (3,8 Mt TNT) i Orange (3,8 Mt TNT). Z kolei na powierzchni lądu przeprowadzono testy bomb: Cactus, Koa, Quince (niewypał) i Fig (jedyne 20 t TNT). Testy z barek na powierzchni morza obejmowały bomby: Fir (1,4 Mt), Butternut (81 kt TNT), Holly (5,9 kt TNT), Nutmeg (25,1 kt TNT), Yellowwood (330 kt TNT), Magnolia (57 kt TNT), Tobacco (11,6 kt TNT), Sycamore (92 kt TNT), Maple (213 kt TNT), Aspen (319 kt TNT), Walnut (1,5 Mt TNT), Linden (11 kt TNT), Redwood (412 kt TNT), Koa (1,4 kt TNT), Elder (880 kt TNT), Oak (8,9 Mt TNT), Hickory (14 kt TNT), Sequoia (5,2 kt TNT)), Cedar (220 kt TNT), Dogwood (397 kt TNT), Poplar (9,3 Mt TNT), Scaevola (0 t TNT – niewypał), Pisonia (255 kt TNT), Juniper (65 kt TNT), Pine (2 Mt TNT), Olive (202 kt TNT) oraz Cactus (18 kt TNT). Test bomby Piniõn odwołano.
Pod wodą przeprowadzono z kolei detonacje Wahoo (9 kt TNT) i Umbrella (8 kt TNT), przy czym obie zakończyły się niepowodzeniem i dużym skażeniem wód oraz śmiercią niezliczonych osobników zwierząt oraz znaczącym uszkodzeniem i zanieczyszczeniem raf koralowych. Podwodne wybuchy jądrowe powodują mniejszy opad z powodu absorpcji materiału radioaktywnego w wodzie i odparowanych kropelek. Stwierdzono, że bezpośrednie promieniowanie gamma było bardzo niskie, ale podstawowy skok okazał się wysoce radioaktywny, gdy przechodził przez urządzenia pomiarowe. Mniejsze stężenia promieniowania następowały falami naśladującymi początkowy wzrost bazowy. Stwierdzono, że prawie cała aktywność promieniowania w polu swobodnym zanika po piętnastu minutach, umożliwiając powrót do normalnej pracy.
W 1960 roku Amerykanie doszli do wniosku, że tereny Atolu Bikini i innych wysp, na których przeprowadzano testy atomowe są już wolne od skażeń. Pierwsze rodziny wprowadziły się tam jednak dopiero w 1979 roku, po czym były zmuszone opuścić to miejsce, gdyż zaczęło się to odbijać dość szybko na ich zdrowiu z powodu nadal utrzymującego się skażenia. Z tego powodu Atol Bikini w dalszym ciągu jest niezamieszkany i w 2010 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
W 1960 roku Amerykanie doszli do wniosku, że tereny Atolu Bikini i innych wysp, na których przeprowadzano testy atomowe są już wolne od skażeń. Pierwsze rodziny wprowadziły się tam jednak dopiero w 1979 roku, po czym były zmuszone opuścić to miejsce, gdyż zaczęło się to odbijać dość szybko na ich zdrowiu z powodu nadal utrzymującego się skażenia. Z tego powodu Atol Bikini w dalszym ciągu jest niezamieszkany i w 2010 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Runit Dome (Cactus Dome) – Sarkofag na odpady radioaktywne
Podczas ostatniej serii testów realizowanej w ramach „Operacji Hardtack I” zdetonowano bombę Cactus, której test lądowy miał właśnie miejsce na wyspie Runit znajdującej się w Atolu Enewetak na Wyspach Marshalla, który sąsiaduje z Atolem Bikini. Po wybuchu bomby Cactus (18 kt TNT) w ramach testów lądowych powstał ogromny krater, który rząd USA postanowił zagospodarować do składowania odpadów radioaktywnych wygenerowanych podczas testów atomowych realizowanych w ramach operacji Crossroads, Castle, Redwing oraz Hardtack I, które odbyły się w latach 1946-1958. Cactus Dome to betonowa kopuła o średnicy 115 m i grubości 46 cm obejmująca ok. 73 000 m³ radioaktywnych szczątków, w tym trochę plutonu-239. W latach 1977-1980 transportowano tu luźne odpady i wierzchnią warstwę gleby z sześciu różnych wysp Atolu Enewetak, mieszano je z betonem i przechowywano w kraterze powstałym po wybuchu bomby Cactus, który miał miejsce dokładnie 6 maja 1958 roku. Wypełniony odpadami krater został ostatecznie zamknięty dodatkową betonową kopułą.
Podczas ostatniej serii testów realizowanej w ramach „Operacji Hardtack I” zdetonowano bombę Cactus, której test lądowy miał właśnie miejsce na wyspie Runit znajdującej się w Atolu Enewetak na Wyspach Marshalla, który sąsiaduje z Atolem Bikini. Po wybuchu bomby Cactus (18 kt TNT) w ramach testów lądowych powstał ogromny krater, który rząd USA postanowił zagospodarować do składowania odpadów radioaktywnych wygenerowanych podczas testów atomowych realizowanych w ramach operacji Crossroads, Castle, Redwing oraz Hardtack I, które odbyły się w latach 1946-1958. Cactus Dome to betonowa kopuła o średnicy 115 m i grubości 46 cm obejmująca ok. 73 000 m³ radioaktywnych szczątków, w tym trochę plutonu-239. W latach 1977-1980 transportowano tu luźne odpady i wierzchnią warstwę gleby z sześciu różnych wysp Atolu Enewetak, mieszano je z betonem i przechowywano w kraterze powstałym po wybuchu bomby Cactus, który miał miejsce dokładnie 6 maja 1958 roku. Wypełniony odpadami krater został ostatecznie zamknięty dodatkową betonową kopułą.
Zasoby ludzkie biorące udział w budowie Runit Dome
Warto wspomnieć, że przez te 3 lata sprzątania odpadów radioaktywnych brało udział aż 4 tysiące amerykańskich żołnierzy. Część personelu armii USA, która brała udział w budowie kopuły i transporcie materiałów radioaktywnych, twierdzi, że choroby, które rozwinęły się po latach, są wynikiem narażenia na promieniowanie bez ochrony. Niektórzy z nich zmarli na raka, inni zachorowali. Rząd USA zaprzecza, jakoby istniał jakikolwiek związek między pracą na wyspie a problemami zdrowotnymi i jak dotąd odmawia wypłaty jakichkolwiek odszkodowań za choroby związane z budową Runit Dome.
Warto wspomnieć, że przez te 3 lata sprzątania odpadów radioaktywnych brało udział aż 4 tysiące amerykańskich żołnierzy. Część personelu armii USA, która brała udział w budowie kopuły i transporcie materiałów radioaktywnych, twierdzi, że choroby, które rozwinęły się po latach, są wynikiem narażenia na promieniowanie bez ochrony. Niektórzy z nich zmarli na raka, inni zachorowali. Rząd USA zaprzecza, jakoby istniał jakikolwiek związek między pracą na wyspie a problemami zdrowotnymi i jak dotąd odmawia wypłaty jakichkolwiek odszkodowań za choroby związane z budową Runit Dome.
Pękanie Cactus Dome – Martwiące fakty
W 1982 roku grupa zadaniowa rządu Stanów Zjednoczonych wyraziła zaniepokojenie prawdopodobnym naruszeniem konstrukcji Runit Dome (Cactus Dome), gdyby na wyspę uderzył silny tajfun. W 2013 roku raport Departamentu Energii Stanów Zjednoczonych wykazał, że betonowa kopuła uległa wyblaknięciu z niewielkimi pęknięciami konstrukcji, a ze względu na niedaleką odległość od laguny, odpady radioaktywne bardzo szybko mogą przedostać się do wody, zaś takie ilości mogą spowodować skażenie Oceanu Spokojnego na dosyć dużą skalę. Jednak naukowcy nie są w stanie określić, jak duża powierzchnia oceanu ulegnie skażeniu i w jakim stopniu wpłynie to na cały ekosystem w wodach oceanicznych, a także, jak bardzo może rozprzestrzenić się skażenie wód. Dosyć martwiące jest również podnoszenie się poziomu wód w okolicach Cactus Dome, co może z biegiem lat spowodować jego zatonięcie, a co za tym idzie – uszkodzenie kopuły i uwolnienie zamkniętych w grobowcu radioaktywnych odpadów bezpośrednio do wód oceanu.
Co ciekawe, według amerykańskich naukowców gleba wokół kopuły okazała się bardziej zanieczyszczona, niż jej zawartość, co wykazały badania przeprowadzone w 2013 roku. Operacja oczyszczania Atolu Enewetak i Atolu Bikini przeprowadzona w latach 70. usunęła tylko około 0,8 procent wszystkich odpadów, gleba i woda w lagunie otaczające konstrukcję zawierają obecnie wyższy poziom radioaktywności, niż szczątki samej kopuły. Dlatego według szacunków USA, nawet w przypadku całkowitego zawalenia kopuły składu odpadów radioaktywnych Cactus Dome, dawka promieniowania oddziałująca na miejscową ludność lub środowisko morskie nie powinna ulec znaczącym zmianom. Pomimo zapewnienia USA, że wyciek nie spowodowałby żadnych zmian ze względu na to, jak duże jest skażenie radioaktywne w osadach laguny Enewetak i że lokalny wyciek nie spowodowałby zagrożenia dla mieszkańców okolicznych wysp, nie wiadomo, czy nie wystąpiłaby katastrofa na o wiele większą skalę. W dodatku badanie przeprowadzone na zlecenie ONZ wykazało, że skażenie Atolu Bikini jest 10-krotnie większe, niż po katastrofie w Czarnobylu. Więc wyobraźcie sobie, drogie Dzidki, jaka to musiała być skala skażenia.
W 1982 roku grupa zadaniowa rządu Stanów Zjednoczonych wyraziła zaniepokojenie prawdopodobnym naruszeniem konstrukcji Runit Dome (Cactus Dome), gdyby na wyspę uderzył silny tajfun. W 2013 roku raport Departamentu Energii Stanów Zjednoczonych wykazał, że betonowa kopuła uległa wyblaknięciu z niewielkimi pęknięciami konstrukcji, a ze względu na niedaleką odległość od laguny, odpady radioaktywne bardzo szybko mogą przedostać się do wody, zaś takie ilości mogą spowodować skażenie Oceanu Spokojnego na dosyć dużą skalę. Jednak naukowcy nie są w stanie określić, jak duża powierzchnia oceanu ulegnie skażeniu i w jakim stopniu wpłynie to na cały ekosystem w wodach oceanicznych, a także, jak bardzo może rozprzestrzenić się skażenie wód. Dosyć martwiące jest również podnoszenie się poziomu wód w okolicach Cactus Dome, co może z biegiem lat spowodować jego zatonięcie, a co za tym idzie – uszkodzenie kopuły i uwolnienie zamkniętych w grobowcu radioaktywnych odpadów bezpośrednio do wód oceanu.
Co ciekawe, według amerykańskich naukowców gleba wokół kopuły okazała się bardziej zanieczyszczona, niż jej zawartość, co wykazały badania przeprowadzone w 2013 roku. Operacja oczyszczania Atolu Enewetak i Atolu Bikini przeprowadzona w latach 70. usunęła tylko około 0,8 procent wszystkich odpadów, gleba i woda w lagunie otaczające konstrukcję zawierają obecnie wyższy poziom radioaktywności, niż szczątki samej kopuły. Dlatego według szacunków USA, nawet w przypadku całkowitego zawalenia kopuły składu odpadów radioaktywnych Cactus Dome, dawka promieniowania oddziałująca na miejscową ludność lub środowisko morskie nie powinna ulec znaczącym zmianom. Pomimo zapewnienia USA, że wyciek nie spowodowałby żadnych zmian ze względu na to, jak duże jest skażenie radioaktywne w osadach laguny Enewetak i że lokalny wyciek nie spowodowałby zagrożenia dla mieszkańców okolicznych wysp, nie wiadomo, czy nie wystąpiłaby katastrofa na o wiele większą skalę. W dodatku badanie przeprowadzone na zlecenie ONZ wykazało, że skażenie Atolu Bikini jest 10-krotnie większe, niż po katastrofie w Czarnobylu. Więc wyobraźcie sobie, drogie Dzidki, jaka to musiała być skala skażenia.
Obawy dotyczą przede wszystkim szybkiej reakcji pływów na wysokość wody pod stosem gruzu, z możliwością zanieczyszczenia wody gruntowej radionuklidami. Szczególnym problemem jest to, że w celu zaoszczędzenia kosztów zrezygnowano z pierwotnego planu wyłożenia betonem porowatego krateru dennego. Ponieważ dno krateru składa się z przepuszczalnej gleby, wewnątrz kopuły znajduje się woda morska. Jednak, jak stwierdzono w raporcie Departamentu Energii, uwolnione radionuklidy zostaną bardzo szybko rozcieńczone i nie powinny powodować podwyższonego ryzyka radioaktywnego dla środowiska morskiego w porównaniu z tym, co już zostało zaobserwowane. Wyciek i pęknięcie kopuły może jednak rozproszyć pluton, pierwiastek radioaktywny, który jest również toksycznym metalem ciężkim.
Z kolei badanie z 2016 roku na Atolu Bikini wykazało, że poziomy promieniowania sięgały 639 mrem yr-1 (6,39 mSv/a), znacznie powyżej ustalonego standardu bezpieczeństwa dla zamieszkania. Jednak naukowcy z Uniwersytetu Stanforda zgłosili „obfitość życia morskiego najwyraźniej kwitnącego w kraterze atolu Bikini” w 2017 roku. Widać, że pomimo szkodliwej działalności człowieka, Ziemia pomału regeneruje utracone życie morskie. Jeśli jednak odpady radioaktywne z Runit Dome przedostaną się do oceanu, życie w wodach Wysp Marshalla najprawdopodobniej znowu umrze. Co ciekawe, po testach atomowych i termojądrowych na Atolu Bikini oraz Atolu Enewetak naleziono nawet odpady radioaktywne na dnie Rowu Mariańskiego, które prawdopodobnie zostały tam przeniesione przez prądy morskie.
Z kolei badanie z 2016 roku na Atolu Bikini wykazało, że poziomy promieniowania sięgały 639 mrem yr-1 (6,39 mSv/a), znacznie powyżej ustalonego standardu bezpieczeństwa dla zamieszkania. Jednak naukowcy z Uniwersytetu Stanforda zgłosili „obfitość życia morskiego najwyraźniej kwitnącego w kraterze atolu Bikini” w 2017 roku. Widać, że pomimo szkodliwej działalności człowieka, Ziemia pomału regeneruje utracone życie morskie. Jeśli jednak odpady radioaktywne z Runit Dome przedostaną się do oceanu, życie w wodach Wysp Marshalla najprawdopodobniej znowu umrze. Co ciekawe, po testach atomowych i termojądrowych na Atolu Bikini oraz Atolu Enewetak naleziono nawet odpady radioaktywne na dnie Rowu Mariańskiego, które prawdopodobnie zostały tam przeniesione przez prądy morskie.
Pomimo wieloletnich zapewnień USA o niskim ryzyku skażenia wód Oceanu Spokojnego po pęknięciu kopuły grobowca atomowego Cactus Dome, raport śledczy Los Angeles Times z listopada 2019 roku ponownie rozpalił obawy przed pęknięciem kopuły i uwolnieniem materiału radioaktywnego do gleby oraz otaczającej ją wody. Kongres polecił U.S. DOE (United States Departament of Energy) ocenę stanu konstrukcji i opracowanie planu naprawy w pierwszej połowie 2020 r. Raport został opublikowany w czerwcu 2020 roku.
Testy atomowe na Atolu Bikini:
1.https://dzienniknaukowy.pl/czlowiek/nowe-mapy-dna-morskiego-ujawniaja-kratery-po-probach-jadrowych-na-atolu-bikini
2.https://www.history.com/news/nuclear-bomb-tests-bikini-atoll-facts
3.https://nuclearprinceton.princeton.edu/pacific
4.https://ocean.si.edu/holding-tank/technology/nuclear-bombs-coral-reef
5.https://www.bikiniatoll.info/nuclear-testing-at-bikini-atoll/
6.https://marshallislands.llnl.gov/bikini.php
7.https://histmag.org/atomowy-atol-bikini-13086
8.https://www.dtra.mil/Portals/125/Documents/NTPR/newDocs/ANTHReport/1956_DNA_6037F.pdf
9.https://www.thisdayinaviation.com/tag/redwing-cherokee/
10.https://nuclearweaponarchive.org/Usa/Tests/Redwing.html
11.https://www.radiochemistry.org/history/nuke_tests/hardtack1/index.html
12.https://www.dtra.mil/Portals/125/Documents/NTPR/newDocs/15-HARDTACK%20I%20%20-%202021.pdf
13.https://nuclearweaponarchive.org/Usa/Tests/Castle.html
14.https://www.atomicarchive.com/media/photographs/testing/us/castle.html
15.https://www.dtra.mil/Portals/61/Documents/NTPR/1-Fact_Sheets/10-CASTLE%20-%202021.pdf
16.https://www.osti.gov/opennet/manhattan-project-history/Events/1945-present/crossroads.htm
17.https://ahf.nuclearmuseum.org/ahf/history/operation-crossroads/
18.https://www.history.navy.mil/browse-by-topic/wars-conflicts-and-operations/cold-war/crossroads.html
19.https://www.atomicarchive.com/history/cold-war/page-2.html
20.https://www.worldatlas.com/articles/bikini-atoll-marshall-islands-site-of-the-first-hydrogen-bomb-test*html
21.https://www.visualcapitalist.com/largest-nuclear-explosions/
22.https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/the-remote-marshall-islands-complicate-us-pacific-policy
23.https://whc.unesco.org/en/list/1339/
Równoważnik trotylowy:
24.https://totalshield.com/blog/how-tnt-equivalent-is-applied-in-blast-containment/
Runit Dome (Cactus Dome):
25.https://www.energy.gov/sites/prod/files/2020/06/f76/DOE-Runit-Dome-Report-to-Congress.pdf
26.https://marshallislands.llnl.gov/ccc/Hamilton_LLNL-TR-648143_final.pdf
27.https://pppp.my/runit-dome.html#
28.https://marshallislands.llnl.gov/runit_visual_survey.php
29.https://nauka.rocks/runit-dome/
30.https://nauka.rocks/kopula-na-pacyfiku/
31.https://www.smartage.pl/cactus-dome-radioaktywny-grobowiec-na-atolu-enewetak/
32.https://dzienniknaukowy.pl/czlowiek/na-wyspach-marshalla-peka-sarkofag-z-odpadami-po-probach-jadrowych-usa
33.https://www.abc.net.au/news/2017-11-28/the-toxic-legacy-of-a-deadly-paradise/9168422
34.https://phys.org/news/2019-05-dome-pacific-nuclear-coffin-leaking.html
35.https://www.iflscience.com/the-nuclear-coffin-on-runit-island-is-still-haunting-the-pacific-67808
36.https://www.whoi.edu/oceanus/feature/putting-the-nuclear-coffin-in-perspective/
37.https://www.artandaustralia.com/online/online/image-not-nothing-concrete-archives/%E2%80%98-story-people-fire%E2%80%99-nuclear-archives-and-marshallese.html
38.https://www.ranker.com/list/runit-dome-nuclear-waste-storage-leaking/nicky-benson
39.https://yle.fi/a/3-10772847
40.https://www.thesun.co.uk/news/10637340/runit-dome-leaking-probe-pacific/
41.https://www.rappler.com/voices/thought-leaders/opinion-nuclear-weapons-tests-dangers-runit-dome/
1.https://dzienniknaukowy.pl/czlowiek/nowe-mapy-dna-morskiego-ujawniaja-kratery-po-probach-jadrowych-na-atolu-bikini
2.https://www.history.com/news/nuclear-bomb-tests-bikini-atoll-facts
3.https://nuclearprinceton.princeton.edu/pacific
4.https://ocean.si.edu/holding-tank/technology/nuclear-bombs-coral-reef
5.https://www.bikiniatoll.info/nuclear-testing-at-bikini-atoll/
6.https://marshallislands.llnl.gov/bikini.php
7.https://histmag.org/atomowy-atol-bikini-13086
8.https://www.dtra.mil/Portals/125/Documents/NTPR/newDocs/ANTHReport/1956_DNA_6037F.pdf
9.https://www.thisdayinaviation.com/tag/redwing-cherokee/
10.https://nuclearweaponarchive.org/Usa/Tests/Redwing.html
11.https://www.radiochemistry.org/history/nuke_tests/hardtack1/index.html
12.https://www.dtra.mil/Portals/125/Documents/NTPR/newDocs/15-HARDTACK%20I%20%20-%202021.pdf
13.https://nuclearweaponarchive.org/Usa/Tests/Castle.html
14.https://www.atomicarchive.com/media/photographs/testing/us/castle.html
15.https://www.dtra.mil/Portals/61/Documents/NTPR/1-Fact_Sheets/10-CASTLE%20-%202021.pdf
16.https://www.osti.gov/opennet/manhattan-project-history/Events/1945-present/crossroads.htm
17.https://ahf.nuclearmuseum.org/ahf/history/operation-crossroads/
18.https://www.history.navy.mil/browse-by-topic/wars-conflicts-and-operations/cold-war/crossroads.html
19.https://www.atomicarchive.com/history/cold-war/page-2.html
20.https://www.worldatlas.com/articles/bikini-atoll-marshall-islands-site-of-the-first-hydrogen-bomb-test*html
21.https://www.visualcapitalist.com/largest-nuclear-explosions/
22.https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/the-remote-marshall-islands-complicate-us-pacific-policy
23.https://whc.unesco.org/en/list/1339/
Równoważnik trotylowy:
24.https://totalshield.com/blog/how-tnt-equivalent-is-applied-in-blast-containment/
Runit Dome (Cactus Dome):
25.https://www.energy.gov/sites/prod/files/2020/06/f76/DOE-Runit-Dome-Report-to-Congress.pdf
26.https://marshallislands.llnl.gov/ccc/Hamilton_LLNL-TR-648143_final.pdf
27.https://pppp.my/runit-dome.html#
28.https://marshallislands.llnl.gov/runit_visual_survey.php
29.https://nauka.rocks/runit-dome/
30.https://nauka.rocks/kopula-na-pacyfiku/
31.https://www.smartage.pl/cactus-dome-radioaktywny-grobowiec-na-atolu-enewetak/
32.https://dzienniknaukowy.pl/czlowiek/na-wyspach-marshalla-peka-sarkofag-z-odpadami-po-probach-jadrowych-usa
33.https://www.abc.net.au/news/2017-11-28/the-toxic-legacy-of-a-deadly-paradise/9168422
34.https://phys.org/news/2019-05-dome-pacific-nuclear-coffin-leaking.html
35.https://www.iflscience.com/the-nuclear-coffin-on-runit-island-is-still-haunting-the-pacific-67808
36.https://www.whoi.edu/oceanus/feature/putting-the-nuclear-coffin-in-perspective/
37.https://www.artandaustralia.com/online/online/image-not-nothing-concrete-archives/%E2%80%98-story-people-fire%E2%80%99-nuclear-archives-and-marshallese.html
38.https://www.ranker.com/list/runit-dome-nuclear-waste-storage-leaking/nicky-benson
39.https://yle.fi/a/3-10772847
40.https://www.thesun.co.uk/news/10637340/runit-dome-leaking-probe-pacific/
41.https://www.rappler.com/voices/thought-leaders/opinion-nuclear-weapons-tests-dangers-runit-dome/
Skażenie wód po testach jądrowych:
42.https://dzienniknaukowy.pl/czlowiek/na-wyspach-marshalla-peka-sarkofag-z-odpadami-po-probach-jadrowych-usa
43.https://wlaczoszczedzanie.pl/atol-bikini-najwieksza-katastrofa-ekologiczna-wywolana-probnym-wybuchem-jadrowym-na-swiecie/
44.http://dtbbth.blogspot.com/2014/08/atol-bikini-miejsce-skazenia-i-raj-dla.html
45.https://samenews.org/return-to-bikini-atoll-revealing-the-history-of-atomic-testing/
46.https://theconversation.com/75-years-after-nuclear-testing-in-the-pacific-began-the-fallout-continues-to-wreak-havoc-158208
47.https://smoglab.pl/skazenie-atolu-bikini-nawet-dziesieciokrotnie-wieksze-niz-w-czarnobylu-radioaktywny-spadek-po-armii-usa/
48.https://www.science.org/content/article/nuclear-blasts-shed-light-how-animals-recover-annihilation
49.https://www.sciencedaily.com/releases/2019/05/190508113351.htm
50.https://www.atlasobscura.com/articles/70-years-ago-the-us-military-set-off-a-nuke-underwater-and-it-went-very-badly
Film dokumentalny o pękaniu Cactus Dome:
51.https://www.youtube.com/watch?v=autMHvj3exA
42.https://dzienniknaukowy.pl/czlowiek/na-wyspach-marshalla-peka-sarkofag-z-odpadami-po-probach-jadrowych-usa
43.https://wlaczoszczedzanie.pl/atol-bikini-najwieksza-katastrofa-ekologiczna-wywolana-probnym-wybuchem-jadrowym-na-swiecie/
44.http://dtbbth.blogspot.com/2014/08/atol-bikini-miejsce-skazenia-i-raj-dla.html
45.https://samenews.org/return-to-bikini-atoll-revealing-the-history-of-atomic-testing/
46.https://theconversation.com/75-years-after-nuclear-testing-in-the-pacific-began-the-fallout-continues-to-wreak-havoc-158208
47.https://smoglab.pl/skazenie-atolu-bikini-nawet-dziesieciokrotnie-wieksze-niz-w-czarnobylu-radioaktywny-spadek-po-armii-usa/
48.https://www.science.org/content/article/nuclear-blasts-shed-light-how-animals-recover-annihilation
49.https://www.sciencedaily.com/releases/2019/05/190508113351.htm
50.https://www.atlasobscura.com/articles/70-years-ago-the-us-military-set-off-a-nuke-underwater-and-it-went-very-badly
Film dokumentalny o pękaniu Cactus Dome:
51.https://www.youtube.com/watch?v=autMHvj3exA