Ostatnim razem pisałem Wam o żydowskich kolaborantach Gestapo - Urzędzie do Walki z Lichwą i Spekulacją, potocznie zwanym ''Trzynastką'' w warszawskim getcie, oraz podobnych grupach w gettach w Białymstoku, Krakowie i Lublinie.

Mało kto jednak wie, że nie byli to najgorsi z żydowskich kolaborantów Gestapo. Dzisiaj opowiem Wam o kolaborantach, odpowiedzialnych za śmierć tysięcy Żydów. To opowieść o wielkiej polityce, sięgającej aż do Ameryki Południowej, strzelaninach Żydów z Polakami, eleganckich hotelach we Francji i chciwości żydowskich agentów.

W 1941 r. z opisywanej poprzednio ''Trzynastki'' wydzielono elitarną, specjalną organizację, nazwaną ''Żydowską Gwardią Wolności'' (w skrócie ŻaGieW, ŻGW). Mimo patriotycznej nazwy, służyli w niej tylko najbardziej bezwzględni i zdeprawowani żydowscy kolaboranci Gestapo. Nie wiadomo ilu ich było, szacuje się, że kilkuset. Podlegali wyłącznie referatowi warszawskiego Gestapo ds. żydowskich. Agenci nie musieli nosić opaski z gwiazdą Dawida i mogli poruszać się po Warszawie. Od Niemców otrzymali nawet broń służbową. Żaden Niemiec, czy polski policjant nie mógł ich aresztować.

Głównym zadaniem agentów ŻGW było polowanie na ukrywających się po ''aryjskiej'' stronie miasta Żydów. W odróżnieniu od Niemców, błyskawicznie odkrywali ukrywających się Żydów i wywabiali ich pod pretekstem udzielenia pomocy. Czasem sami podszywali się pod uciekinierów z getta. Wzbudzali zaufanie - byli przecież Żydami, znali jidysz, albo hebrajski. Ich zadaniem było też tropienie pomagających Żydom Polaków i ich szantażowanie, albo wydawanie Niemcom. Tropili też polskie organizacje podziemne.

W ŻGW służyło dwóch bardzo niebezpiecznych kolaborantów Gestapo - Lajb (Leon) Skosowski, zwany ''Lonkiem'' (po którym nie zostało ani jedno zdjęcie) i Adam Żurawin (na zdjęciu). Tych dwóch osobników doprowadziło do śmierci 2200 warszawskich Żydów.

Tu trzeba zrobić pewną dygresję. W czasie II WŚ Niemcy bezpardonowo mordowali Żydów będących ''bezpaństwowcami'', tj. pozbawionych obywatelstwa, albo pochodzących z krajów okupowanych, których państwowości Niemcy nie uznawali. Jednocześnie Żydzi z krajów neutralnych byli dla Niemców nietykalni. Było i tak, że Niemcy mordowali Żydów polskich, ale np. Żydzi z Ameryki Południowej mogli poruszać się po mieście bez przeszkód. Szansę w tym odkryła grupa polskich dyplomatów ze Szwajcarii, zwana ''Grupą Ładosia'' (na zdjęciu). Dyplomaci bowiem zaczęli masowo fałszować paszporty państw latynoamerykańskich: Ekwadoru, Urugwaju, Hondurasu, Boliwii itp. Pomysł był genialny, ale - co ważne - prowadzony bez wiedzy władz państw tych krajów. Dyplomaci sfałszowali w sumie ok. 10 tys. paszportów, z których 4 tys. trafiło do Polski.

W 1942-43 r. do urzędu pocztowego w warszawskim getcie trafiły setki fałszywych paszportów, wystawionych przez Grupę Ładosia. Problem w tym, że ich adresaci już dawno nie żyli i zginęli w Treblince. Wspomniani Skosowski i Żurawin je w jakiś sposób przejęli, po czym dostrzegli w tym szansę na duży zarobek.

Zaczęli sprzedawać zdobyte dokumenty ukrywającym się w Warszawie Żydom. Najdroższe były paszporty do krajów Ameryki Południowej, najtańsze - certyfikaty, uprawniające do wyjazdu do Palestyny. Te bowiem wystawiły władze brytyjskie i nie było gwarancji, że Niemcy je uszanują. Te otrzymała głównie żydowska biedota, której nie było stać na zakup. Jeden paszport kosztował bowiem ok. 300 000 złotych, lub 20 złotych dolarów. Warto wspomnieć, że ukrywający się w Warszawie Żydzi należeli najczęściej do przemytników i szmuglerów, byli bardzo bogaci i stać ich było na takie wydatki.

Nagłe pojawienie się w Warszawie setek Żydów, dysponujących paszportami państw neutralnych i wstążkami w barwach egzotycznych krajów zdziwiło Niemców, ale uznali oni, że nie warto - póki co - ryzykować. Uznali, że może uda się wymienić ''obywateli latynoamerykańskich'' na internowanych niemieckich żołnierzy i cywilów. Dlatego zakwaterowali oni wszystkich ''turystów'' w Hotelu Polskim przy ul. Długiej 29 (na rycinie). Znalazło się tam ok. 2400 osób.

Hotel (na zdjęciu, współczesny stan) był dość przestronny, dysponował m.in. zakładem fryzjerskim, biblioteką i restauracją. Żydzi mogli poruszać się swobodnie po okolicy i całej Warszawie. Niemcy zachowywali się bardzo uprzejmie. Jedna z mieszkanek wspominała, że czuli się tam jak na luksusowym okręcie. Jednak w lipcu 1943 roku mieszkańców Hotelu było już za dużo, a Niemcy poczynili przygotowania do transportu na zachód.

W połowie miesiąca Niemcy uprzejmie poprosili Żydów z paszportami, aby stawili się na dziedzińcu, po czym podstawiono ciężarówki. Co szokowało wszystkich, esesmani przynieśli krzesła i uprzejmie podawali dłonie Żydom podczas wsiadania. Następnie Żydów zawieziono na dworzec, gdzie wręczono im paczki Czerwonego Krzyża i zaproszono do wagonów I klasy.

W Hotelu pozostało ok. 400 Żydów - ''dzikich lokatorów'', tych, którzy nie mieli paszportów, lub pieniędzy. Dla nich Niemcy nie byli już uprzejmi i kilka dni później wszystkich zamordowali w ruinach getta.

Ocalali trafili zaś do obozu internowania w Vittel we Francji (na zdjęciu). Olśniło ich bogactwo tego miejsca: obóz mieścił się na terenie kompleksu luksusowych hoteli. Znajdowały się tam liczne sklepy, korty tenisowe, kinoteatr, kasyno, baseny. Żydzi mogli poruszać się po całym kompleksie, a po uzyskaniu przepustki - wyjść z niego. Jedyną niedogodnością były druty kolczaste i wieże strażnicze.

Jednak Niemcy stwierdzili, że nagła obecność tylu Żydów z Ameryki Południowej w Warszawie jest podejrzana. Dla formalności wystosowali zapytania do ambasad krajów latynoamerykańskich, czy ci ludzie to faktycznie ich obywatele. Zdziwieni dyplomaci zdecydowanie zaprzeczyli, bo - jak mówiłem - dokumenty wystawiali potajemnie polscy dyplomaci. To przesądzało sprawę.

W kwietniu 1944 r. SS otoczyło obóz w Vittel i wszystkich Żydów wygarnęło z hoteli. Towarzyszyły temu płacze, błagania i samobójstwa. Niemcy zapakowali Żydów do wagonów - tym razem bydlęcych, a nie I klasy - i wysłali prosto do Auschwitz, gdzie od razu po przyjeździe zapędzono ich do komór gazowych.  Zginęło ok. 1,5 tys. Żydów.

Jedynymi, którzy przeżyli, byli ci najbiedniejsi Żydzi, traktowani w Hotelu pogardliwie przez bogatych Żydów jako ''pasażerowie IV klasy'', którzy mieli certyfikaty palestyńskie. Władze brytyjskie bowiem się ich nie wyparły i potwierdziły ich prawdziwość. Uratowały tym samym życie 272 Żydom. 

Agenci ŻGW już tego nie zobaczyli. Lonek Skosowski stał się prawdziwym królem życia w Warszawie. Zarobione na Żydach pieniądze wydawał na alkohol i kobiety, angażował się w ciemne interesy. Niemcy podarowali mu dwa mieszkania, odebrane zamordowanym za pomoc Żydom Polakom. Miał też własny samochód. Plecy Skosowskiego musiały być mocne, bowiem gdy jego sąsiad - Niemiec - poszedł na skargę na Gestapo w sprawie głośnych imprez, gestapowcy kazali mu się nie wtrącać. Istnieją też podejrzenia, że Skosowski miał kontakty z sowieckim wywiadem.

Dla polskiego podziemia ŻGW była bardzo niebezpieczna. Nie tylko bowiem łapała Żydów, ale i niszczyła polską konspirację. Na ulicach Warszawy dochodziło do krwawych strzelanin między żołnierzami Armii Krajowej, a żydowskimi kolaborantami Gestapo. Dwa razy raniono samego Skosowskiego. W końcu zapadła decyzja o likwidacji Skosowskiego i jego kamratów. Tych zabiła AK w listopadzie 1943 r. Zginął Skosowski, jego kochanka i liczni współpracownicy. ŻaGieW została rozbita ostatecznie w lutym 1944 r.

Inaczej potoczyła się historia Adama Żurawina. On sam pojechał do Vittel i po aresztowaniu przez Niemców uciekł z transportu do Auschwitz. Przeżył wojnę i wyjechał do USA. W latach 50. jako byłym agentem Gestapo zainteresowało się nim FBI. Żurawin oddał się sam pod sąd rabinacki, który oczyścił go z zarzutów podług prawa talmudycznego. Uznano, że miał prawo kolaborować z Niemcami, by ratować swoje życie. Zmarł w 1992 r., nigdy nie ponosząc kary.

Jeśli dzidka się spodoba, za kilka dni wrzucę kolejną - o kłamstwach powstania w getcie warszawskim.

To tyle, pozdrawiam, II wojna światowa w kolorze.

Wiele w dyskusjach o II Wojnie Światowej mówi się o Holocauście i o tym, jak mordowano Żydów. Sporo miejsca ostatnimi czasy poświęca się temu, jakoby Polacy mieli udział w Holocauście.

A czy ktoś z Was słyszał o żydowskich kolaborantach Niemców? Nie?

Zatem zapraszam do lektury.

Wiele osób wie, że warunki w gettach żydowskich podczas niemieckiej okupacji były bardzo ciężkie. Ludzie umierali z głodu, chorób, zimna - nierzadko wprost na ulicach. Jednak w tych samych gettach, gdzie ludzie marli na ulicach, znajdowały się liczne sklepy, kluby, kawiarnie i restauracje. Pełne najlepszego jedzenia i trunków. Podawano tam francuskie koniaki i wina, włoskie sery i wędliny, belgijską czekoladę i inne specjały. Nie narzekały one nigdy na brak klientów, ale tylko wybrani, najbogatsi, mogli tam się stołować.

Skąd to wszystko się brało? Z przemytu. Na szmuglu towarów do i z getta wielu Żydów zbijało ogromne fortuny, przemycając wszystko, co się dało. Szmuglerzy byli jednymi z najbogatszych ludzi w gettach, a zaopatrywane przez nich lokale były odwiedzane przez żydowską elitę i Niemców.

W grudniu 1940 r. w ramach getta warszawskiego powołany został tzw. Urząd do Walki z Lichwą i Spekulacją, zwany popularnie ''Trzynastką'' (od numeru kamienicy przy ul. Leszno 13, gdzie się mieścił). W teorii miał być to organ ścigający lichwę i nielegalny handel w getcie, w praktyce był to organ... warszawskiego Gestapo, mający za zadanie szpiegować ludność wewnątrz getta. Funkcjonariusze ''Trzynastki'' (na zdjęciu) podlegali wyłącznie Niemcom i byli starannie dobierani: znali dobrze Warszawę, wszystkie meliny i trasy, oraz przemytników. Mieli swoje własne mundury, a nawet własne więzienie. W ramach ''Trzynastki'' służyło w sumie ok. 400 Żydów, wywodzących się głównie z żydowskiej elity. Nikt nie mógł ich aresztować i nie podlegali Żydowskiej Policji Porządkowej wewnątrz getta.

Na czele ''Trzynastki'' stał Abraham Gancwajch (na zdjęciu) - przedwojenny działacz lewicowej partii Ha-szomer Ha-cair, z uprawnieniami rabina. Gancwajch znał dyrektora propagandy niemieckiej w Warszawie, Wilhelma Ohlenbuscha i oficera Gestapo ds. żydowskich, SS-Untersturmführera Kurta-Georga Brandta. Uważał się za nietykalnego. Mógł chodzić po całej Warszawie bez opaski z gwiazdą Dawida. Jego pomagierami było dwóch najbogatszych szmuglerów getta - Moryc Kohn i Zelig Heller.
Zadaniem ''Trzynastki'' było śledzenie szmuglu, odnajdywanie składów przemyconych dóbr, oraz kosztowności ukrytych przez Żydów. Zajmowali się także wymuszaniem haraczy na przemytnikach, restauratorach i sprzedawcach, a nawet... samym przemytem (do czego wykorzystywano m.in. jedyną karetkę wewnątrz getta). Sam Gancwajch korzystając z ukradzionych przemytnikom towarów wyprawiał huczne przyjęcia, m.in. bar micwę swojego syna. Rekwirowane dobra sam sprzedawał. Był jednym z najbogatszych ludzi w getcie. Z kolei jego pomagierzy wyciągali ludzi wprost z wagonów do obozów koncentracyjnych. Oczywiście, za słoną, bardzo słoną opłatą - a przedłużali ofiarom życie o tylko jeden dzień...

Gancwajch miał ogromne ambicje, by zostać szefem Rady Żydowskiej (Judenratu) w getcie. Tworzył liczne organizacje żydowskie sobie podległe, by zwiększać swoje wpływy i zyskać przychylność Niemców. Ci jednak nie byli zainteresowani. W 1941 r. ''Trzynastka'' została włączona w skład Judenratu, a jej działalność zakończono. Sam Gancwajch otrzymał wyrok śmierci od polskiego podziemia, ale nigdy go nie wykonano. Nie są znane jego dalsze losy, być może zabili go Niemcy w 1943 r. Kohn i Heller na pewno zostali zabici w 1942 r. przez Niemców, gdy przestali być potrzebni. Wielu innych członków ''Trzynastki'' trafiło do nowej organizacji żydowskiej, współpracującej z Gestapo... ale to inna historia, którą opowiem niebawem, jeśli się spodoba dzidka. Na zdjęciu: budynek ''Trzynastki'' współcześnie.

Warto dodać, że ''Trzynastka'' nie była jedyną tego rodzaju organizacją żydowską wewnątrz gett. Podobne organizacje istniały w Białymstoku (dowodzona przez Gryszę Zełkowicza), w Krakowie (dowodzona przez Maurycego Diamanta i Juliana Appela), czy w Lublinie (gdzie przewodził Szama Grajer). Grajer, słynący z urody, miał pod sobą zakłady fryzjerskie, restauracje i kluby. Do tych chętnie udawali się żydowscy bankierzy, prawnicy i... oficerowie Gestapo. Grajer osobiście dobierał dla nich najpiękniejsze prostytutki i najlepsze trunki, a także składał raporty co do sytuacji w getcie. I on wymuszał haracze, łapówki, oraz trudnił się szmuglem. Sieć jego współpracowników obiegała całe getto, a zyskami dzielił się z Niemcami. Podobno osobiście znał szefa SS i policji na Lubelszczyźnie, SS-Oberführera Odilo Globocnika. Znajomość ta mu raczej nie pomogła, bo Niemcy i tak go zastrzelili w 1942 r. Do samego końca on i jego pomagierzy byli wierni Niemcom i pomagali im w mordowaniu Żydów.

To tyle, pozdrawiam, II wojna światowa w kolorze.

Ja tylko króciutko. Chwała Żołnierzom Wyklętym, bohaterom walki z komunistami - prawdziwymi bandytami powojennej Polski. A Was zachęcam, aby sprawdzić, kto dzisiaj najgłośniej krzyczy o ''bandytach przeklętych'' i jak nazywali polskich partyzantów niemieccy i sowieccy okupanci. I wtedy może się co nieco rozjaśni.

Pozdrawiam, II wojna światowa w kolorze.

W razie jakby Was ominęło (albo jak zwykle polskie media ''zapomniały'' przypomnieć), to minęła 80. rocznica wymordowania wsi Huta Pieniacka na Kresach Wschodnich.
Mord był dziełem 4. galicyjskiego pułku policyjnego SS, członków sotni UPA ''Siromanci'' i cywilnych Ukraińców. Zamordowano tam w ciągu jednego dnia 868 osób. W tej jednej wsi zginęło więcej ludzi niż w dwóch najbardziej znanych na zachodzie niemieckich pacyfikacjach - czeskich Lidic i francuskiego Oradour-sur-Glane - RAZEM WZIĘTYCH.

4. galicyjski pułk policyjny SS składał się z ochotników ukraińskich, którzy nie zostali zakwalifikowani do służby w 14. Dywizji Grenadierów SS ''Galizien''. Wbrew powszechnemu przekonaniu, dywizja ta nie brała udziału w pacyfikacji Huty Pieniackiej, gdyż szkoliła się na poligonie w Dębicy. Pułk zaś należał do policji.
4. i bliźniaczy 5. pułk znalazły się w dyspozycji niemieckich władz okupacyjnych i zostały skierowane do walki z sowieckimi partyzantami. Informację o obecności sowieckich partyzantów we wsi i polskiej samoobronie przekazała Niemcom sotnia UPA. Rzeczywiście tak było i na terenie Huty stacjonował sowiecki oddział partyzancki Borysa Krutikowa, podległy NKGB (sowieckiemu wywiadowi). Wieś uznano za ''skażoną bandytyzmem''.

Polska samoobrona i współpraca z Sowietami była konieczna dla Polaków w celu powstrzymania ludobójstwa UPA, które zaczęło się w Galicji na początku 1944 r.
23 lutego 1944 r. do wsi podszedł patrol z 4. pułku policyjnego, który został zidentyfikowany przez samoobronę wsi jako banderowcy i ostrzelany. Policjanci wycofali się, tracąc 2 zabitych i 12 rannych.
Wskutek strzelaniny, Inspektorat AK nakazał opuścić samoobronie wieś i ukryć broń, licząc, że Niemcy nie spacyfikują Huty, jeśli nie znajdą broni. W efekcie wieś pozostała bezbronna i znajdowały się w niej głównie starcy, kobiety i dzieci.

28 lutego 1944 r. do wsi wrócił 4. pułk policyjny. Huta została otoczona i ostrzelana, potem Niemcy i Ukraińcy do niej weszli i wygarnęli z domów wszystkich mieszkańców. Część od razu zamknięto w stodole, którą oblano benzyną i podpalono.
Resztę zamknięto w kościele. Po kilku godzinach Niemcy i Ukraińcy zaczęli wyciągać kilkudziesięcioosobowe grupki Polaków. Ci płakali, prosili o darowanie życia, modlili się. Polaków potem zamykano w drewnianych budynkach i ostrzeliwano z karabinów maszynowych. Gdy ze środka dochodziły już tylko jęki rannych, budynki oblewano benzyną i podpalano. Przez cały dzień UPA i cywilni Ukraińcy ograbiali polskie domy z dobytku. Następnie wszystko spalono. Ze 170 budynków pozostały tylko cztery. Zginęło 868 osób. Ze wsi ocalało w sumie 160 osób. Chociaż mord nie był dziełem UPA, to najbardziej jej się przysłużył - rękami Niemców wymordowano całą wieś.

W 2005 roku po wielu latach starań na miejscu, gdzie była Huta Pieniacka, postawiono pomnik ku pamięci ofiar. Ten był wielokrotnie dewastowany przez członków ultranacjonalistycznej ukraińskiej partii Swoboda, jednak zawsze odnawiała go - własnym kosztem - miejscowa ludność ukraińska. Pod pomnikiem co roku odbywają się Msze i uroczystości upamiętniające śmierć 868 polskich mieszkańców.

To tyle, pozdrawiam, II wojna światowa w kolorze.

W Polsce bardzo wiele mówi się o kolaboracji z Niemcami podczas wojny. Mało kto jednak wie, że z Niemcami lubili kolaborować... komuniści z Armii Ludowej.
W trakcie okupacji, sterowana z Moskwy Gwardia (a potem Armia) Ludowa posługiwały się Niemcami w celu zwalczania Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych. Komuniści nie tylko osobiście mordowali niebezpiecznych dla nich żołnierzy AK i NSZ, ale także składali donosy na Gestapo, z adresami i nazwiskami polskich patriotów jako... żydokomunistów. Było to zgodne z wytycznymi, jakie otrzymywali z Moskwy. Szacuje się, że wydali Niemcom w ten sposób ok. 200-300 osób. Komuniści jednak byli tak sprytni, że często donosili na kompletnie przypadkowych ludzi, a raz wydali Niemcom nawet... własną drukarnię konspiracyjną w Warszawie.

Jednak 80 lat temu, 17 lutego 1944 roku, komuniści z AL stwierdzili, że czas na większą akcję. W Warszawie, przy ulicy Poznańskiej, mieściło się archiwum Delegatury Rządu na Kraj - przedstawicielstwa polskiego rządu emigracyjnego w Polsce. W archiwum gromadzono liczne i cenne dokumenty dotyczące Niemców, ale też Sowietów i samych komunistów z AL i Polskiej Partii Robotniczej. Komuniści zdecydowali się napaść na archiwum wespół z niemieckiem Gestapo, aresztować wszystkich, po czym wywieźć archiwum. Akcję opracował Bogusław Hrynkiewicz (na zdjęciu wyżej), agent NKWD i Armii Ludowej, mający wtyczki w AK i znajomości z Niemcami. Był nawet zaprzyjaźniony z wysokim rangą funkcjonariuszem warszawskiego Gestapo, Wolfgangiem Birknerem.

Napad udał się całkowicie. Komuniści i Niemcy podzielili się zdobytymi materiałami (Niemcy zabrali dotyczące ich, oraz podziemia AK, komuniści - dotyczące komunistów), ponadto Niemcy - za przyzwoleniem komunistów - aresztowali wszystkich w lokalu, podejrzanych o działanie w polskiej konspiracji. Słuch po nich zaginął - zostali zamordowani w nieznanym do dziś miejscu. Po akcji nastąpiła fala aresztowań osób związanych z AK. Archiwum zaś komuniści wywieźli do Moskwy. Co w nim konkretnie było - nie wiadomo do dziś. Ale nadzorujący akcję z ramienia Armii Ludowej Marian Spychalski (na zdjęciu powyżej) po wojnie został awansowany na Marszałka Polski - jako ostatni mianowany na ten stopień. Czy była to zasługa wspólnej akcji komunistów i nazistów przeciwko AK - tego nie wiadomo.

To tyle, pozdrawiam, II wojna światowa w kolorze.