Komunizm jest radykalną ideologią mającą swe korzenie w socjalizmie. Jednym z jego głównych postulatów było uspołecznienie środków produkcji. Do najważniejszych założeń kapitalizmu należy natomiast oparcie całej gospodarki na własności prywatnej całego kapitału.
Głównym celem gospodarki komunistycznej miało być zaspokajanie potrzeb społeczeństwa. Natomiast najważniejsze w kapitalizmie jest dążenie do maksymalizacji zysku.
W komunizmie głoszona była zasada „od każdego wedle zdolności, każdemu wedle potrzeb”. Zakładano także zanikanie z czasem instytucji państwa. Podobne założenia nie pojawiły się w kapitalizmie. Umniejszano jednak rolę państwa oraz władz w funkcjonowaniu rynku.
Komunizm zakładał równość wszystkich ludzi, zanik podziałów społecznych oraz budowę społeczeństwa bezklasowego. Postulat równości ludzi w kapitalizmie akcentowany jest natomiast szczególnie odnośnie przepisów - zakłada się równość wszystkich obywateli wobec prawa.
W komunizmie powszechne były monopole. Kapitalizm, mimo wykluczenia ideologicznego, także charakteryzuje się ich istnieniem. Jednak, o ile w komunizmie własność monopoli w całości przyznana była państwu, o tyle w kapitalizmie monopole znajdują się w rękach prywatnych przedsiębiorców.
Rola państwa w kapitalizmie sprowadzony został do „nocnego stróża”. Wyklucza się interwencjonizm oraz protekcjonizm władz. Komunizm natomiast zadanie kreacji oraz kontroli gospodarki pozostawia właśnie państwu. Powyższe założenia są czysto teoretyczne. W praktyce w kapitalizmie spotykane są pewne przejawy protekcjonizmu i interwencjonizmu, jak na przykład wprowadzanie ceł oraz różnego rodzaju zezwoleń na regulowanie prowadzenia działalności gospodarczej (np. koncesje).
Innym podobieństwem pomiędzy systemami jest kwestia zjednoczenia. O ile komuniści dążyli do ogólnego zjednoczenia świata, o tyle w czasach dominacji kapitalizmu obserwowane jest coraz bardziej zjawisko globalizacji.
Komunizm był ideologią utopijną. Podobnie jest z kapitalizmem który aktualnie na świecie nigdzie nie występuje w swojej czystej formie.
